De basisbereikbaarheid van Openbaar Vervoer in Vlaanderen faalt volgens Rekenhof dramatisch

Brussel, 2 juni 2024

Een recent onderzoek door het Rekenhof naar de basisbereikbaarheid van het openbaar vervoer in Vlaanderen onthult ernstige tekortkomingen in de beleidsvoorbereiding, regelgevingsagenda en operationele uitvoering van het decreet basisbereikbaarheid. Dit artikel biedt een uitgebreide analyse van de bevindingen en conclusies van deze audit, evenals de aanbevolen acties voor de betrokken partijen.

Gelaagdheid van basisbereikbaarheid

De basisbereikbaarheid is ontworpen als een gelaagd systeem bestaande uit het treinnet, kernnet (KN), aanvullend net (AN) en vervoer op maat (VOM). Het doel was om een vraaggestuurd vervoerssysteem te creëren dat aansluit bij de werkelijke vervoersnoden van de bevolking. De uitvoering van dit concept blijkt echter problematisch.

Beleidsvoorbereiding: Gebrekkige Basis

Tussen 2014 en 2019 vond de beleidsvoorbereiding plaats. Ondanks de lessen uit het verleden, werden de doelstellingen voor basisbereikbaarheid onvoldoende duidelijk geformuleerd. Er was weinig aandacht voor de afstemming met ruimtelijke ordening en het aanpakken van vervoersarmoede. Bovendien ontbraken concrete proefprojecten om innovatieve oplossingen te testen.

Regelgevingsagenda: Een Wirwar van Veranderingen

De regelgevingsagenda tussen 2019 en 2023 kende diverse aanpassingen, wat leidde tot een incoherent en ondoorzichtig regelgevingskader. Dit veroorzaakte rechtsonzekerheid en uitstel van essentiële onderdelen zoals flexplusvervoer en tariefbepaling. De keuze voor een grootschalige of gefaseerde uitrol was niet gebaseerd op gedegen onderzoek.

Operationele Uitvoering: Gebrek aan Coördinatie

De operationele uitvoering werd gekenmerkt door vaag omschreven regierollen en een afzwakking van de regierol van het modusneutrale departement MOW. De betrokkenheid van lokale besturen was onvoldoende door het ontbreken van rechtspersoonlijkheid voor de vervoerregioraden. De uitrol van het vraaggestuurde netwerk werd bemoeilijkt door niet-uitgewerkte onderdelen zoals deelsystemen en flexplusvervoer.

Budget en Exploitatie: Een Onhoudbare Situatie

Hoewel het exploitatiebudget in 2019 was vastgesteld op 697,7 miljoen euro, steeg dit in 2023 tot 848,3 miljoen euro, voornamelijk door indexatie. Het budget voor vervoer op maat is in 2024 vastgesteld op 69,7 miljoen euro, maar dit blijkt niet voldoende te zijn voor een effectief vraaggestuurd model. Er is onzekerheid over de beoogde reizigerswinst en daarmee samenhangende vervoersontvangsten.

Aanbevelingen voor de Toekomst

Het Rekenhof doet diverse aanbevelingen om de huidige situatie te verbeteren. Deze omvatten het realiseren van een goed uitgebouwd toezicht van het departement MOW op De Lijn, het waarborgen van een continue werking van de vervoerregioraden, en het voorzien van periodieke opvolging van doelstellingen in de Vlaamse mobiliteitsvisie. Daarnaast wordt geadviseerd om alle vormen van vervoer op maat met spoed uit te werken en te integreren in het aanbod van de hoppincentrale. De audit van het Rekenhof onderstreept de complexiteit en uitdagingen bij de omschakeling van basismobiliteit naar basisbereikbaarheid. Het huidige vraaggestuurde model staat op gespannen voet met het beschikbare budget, wat niet strookt met de intentie om de vraag naar openbaar vervoer te laten toenemen. De integratie van netwerklagen en effectiviteit van vervoer op maat zijn nog niet gerealiseerd. Het is cruciaal dat de aanbevelingen van het Rekenhof worden opgevolgd om de doelstellingen van het decreet basisbereikbaarheid te kunnen verwezenlijken.

20240328-Presentatie-Rekenhof-basisbereikbaarheid Downloaden

Bent u geïnteresseerd in verdere informatie of wilt u deelnemen aan de discussie? Hieronder vindt u nuttige links en contactgegevens om meer te weten te komen en in contact te treden met de Verenigde Supporters Openbaar Vervoer: