Britse hulpbezuinigingen stuiten op wereldwijde kritiek

8 maart 2025 – Groot-Brittannië heeft de afgelopen jaren aanzienlijk gesnoeid in zijn budget voor internationale ontwikkelingshulp. Het land voldoet daarmee niet meer aan de vroegere norm van 0,7% van het nationaal inkomen aan ontwikkelingssamenwerking te besteden. In 2021 verlaagde Londen dit aandeel naar 0,5% – een besparing van miljarden ponden op levensreddende projecten in het buitenland. Nu wil de regering dat budget tegen 2027 verder terugschroeven tot slechts 0,3% van het bruto nationaal inkomen, het laagste niveau in ruim 25 jaar. Deze nieuwe bezuiniging betekent dat er over twee jaar nog maar rond de £9 miljard (€10,3 mld) beschikbaar is voor hulp, terwijl dit circa £15 miljard zou zijn geweest als het budget op 0,5% was gebleven. De regering verdedigt de maatregel als noodzakelijk om extra defensie-uitgaven te kunnen financieren, maar hulporganisaties waarschuwen dat dit beleid ten koste gaat van de meest kwetsbaren. Zij spreken van een ongeziene terugval die decennia aan vooruitgang in de armoedebestrijding in gevaar brengt.

Gevolgen voor internationale steun

De impact van de Britse hulpinkrimping is wereldwijd voelbaar. Als een van de belangrijkste donoren had het Verenigd Koninkrijk een centrale rol in crisisrespons, gezondheidszorg en armoedebestrijding in ontwikkelingslanden. Door de bezuinigingen zijn tal van programma’s gekort of stopgezet – van noodhulpprojecten in conflictgebieden tot vaccinatiecampagnes en onderwijsinitiatieven. Ontwikkelingsexperts berekenen dat een verlaging naar 0,3% honderdduizenden levens in gevaar kan brengen, doordat minder kinderen worden ingeënt, minder gezinnen voedselhulp ontvangen en wederopbouw na conflicten stokt. Internationaal klinkt er verontwaardiging over de keuze om op hulp te besparen, terwijl de nood hoger is dan ooit. Britse en internationale hulporganisaties noemen de beslissing “kortzichtig” en een mogelijke breuk met de belofte aan de armen in de wereld. Zij benadrukken dat elke besparing nu later een veelvoud aan kosten kan betekenen, bijvoorbeeld wanneer kleine crises uitgroeien tot grote humanitaire rampen door gebrek aan tijdige steun. Ook binnen het Lagerhuis en vanuit diverse partijen is er kritiek geuit op deze koerswijziging. Zelfs kerkleiders en voormalige diplomaten dringen erop aan om levensreddende hulp niet op te offeren voor begrotingswinst.

Gendergelijkheid krijgt minder geld

Een van de zwaarst getroffen domeinen door de Britse hulpinkrimping is de steun voor vrouwen en meisjes. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de uitgaven aan programma’s voor gendergelijkheid sinds 2019 jaar na jaar zijn gedaald. In 2019 besteedde het VK nog zo’n £6,3 miljard aan hulp met gendergelijkheid als (mede)doel; in 2022 was dat teruggevallen tot £3,4 miljard – bijna een halvering en het laagste niveau sinds de metingen begonnen. Deze krimp is groter dan de algemene daling van het hulpbudget, wat betekent dat projecten voor vrouwen onevenredig hard zijn geraakt. Zo is de financiering van programma’s tegen gendergerelateerd geweld met meer dan 40% gedaald. Fondsen voor lokale vrouwenrechtenorganisaties zijn zelfs met twee derde teruggevallen ten opzichte van een piek enkele jaren geleden. De gevolgen zijn concreet: minder meisjes kunnen naar school, minder vrouwen krijgen levensbelangrijke gezondheidszorg en lokaal geleide oplossingen voor gelijke rechten komen stil te liggen. Een intern overheidsrapport bevestigt dat door de vorige besparingsronde vrouwen en meisjes in armoede onevenredig hard zijn getroffen – van gemiste medische zorg tot een toename van moedersterfte. Dit alles staat haaks op de belofte van de Britse overheid om “vrouwen en meisjes centraal te stellen” in haar buitenlandbeleid. Hoewel Londen vorig jaar een nieuwe strategie voor vrouwen en meisjes aankondigde, blijkt in de praktijk dat de financiële ruggensteun ontbreekt om die woorden waar te maken.

Oproep van activisten

De scherpe achteruitgang in hulp – en met name de klap voor projecten rond gendergelijkheid – heeft geleid tot luid protest vanuit het middenveld. In de aanloop naar Internationale Vrouwendag hebben meer dan negentig activisten, mensenrechtenverdedigers en prominenten uit binnen- en buitenland de Britse regering opgeroepen haar koers bij te stellen. In een open brief aan de Britse minister van Buitenlandse Zaken benadrukken zij het belang om ten minste 20% van het hele hulpbudget te besteden aan gendergelijkheid. Die oproep komt op een cruciaal moment: het Britse parlement debatteert deze week over de nieuwe hulpplannen, en veel waarnemers vrezen dat de belofte om vrouwen en meisjes “in het hart van het buitenlandse beleid” te plaatsen anders niet meer dan een loze slogan blijft. De initiatiefnemers van de brief wijzen erop dat vrouwen wereldwijd vaak vooraan staan in het aanpakken van crises – of het nu gaat om humanitaire noodhulp, de strijd tegen klimaatverandering of vredesopbouw na conflicten. Toch worden hun inspanningen ondermijnd door aanvallen op hun rechten en een tekort aan investeringen. Volgens de ondertekenaars kan de wereld niet langer wachten op gelijkheid en stabiliteit; gerichte financiering van vrouwen en meisjes is essentieel om verdere terugval te voorkomen.

Prominente steun

De oproep om een vijfde van de Britse hulp te reserveren voor gendergelijkheid vindt brede weerklank. Onder de ondertekenaars van de open brief zijn opvallende namen van over de hele wereld. Voormalig VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon schaarde zich achter de boodschap, net als tien voormalige regeringsleiders uit Afrika – onder wie Joyce Banda, de ex-president van Malawi, en Aminata Touré, voormalig premier van Senegal. Vanuit het Verenigd Koninkrijk zelf hebben bekende stemmen hun steun uitgesproken: actrice Emma Thompson, voetbalicoon Gary Lineker, zangeres-activiste Annie Lennox en juriste Cherie Blair maken allen deel uit van het gezelschap dat Londen tot actie aanspoort. Ook topfiguren van internationale hulporganisaties, zoals de CEO’s van CARE International UK en Oxfam, hebben de brief ondertekend. Deze brede coalitie van wereldleiders, beroemdheden en ngo’s onderstreept hoe groot de ongerustheid is over het afkalvende Britse engagement voor vrouwen en meisjes. Bovendien blijkt uit peilingen dat ook het Britse publiek achter de principes van de oproep staat: een ruime meerderheid van de bevolking vindt dat hun overheid wereldwijd op moet komen voor vrouwenrechten en dat het ondersteunen van vrouwen en meisjes hand in hand gaat met duurzame ontwikkeling, niet ten koste ervan.

Kritiek en vooruitblik

Door de internationale druk staat het Verenigd Koninkrijk voor een keuze met grote gevolgen. Critici waarschuwen dat de aanzienlijke vermindering van hulp op lange termijn contraproductief kan uitpakken, zowel voor de ontvangers als voor de mondiale positie van Groot-Brittannië. Het land stond bekend als voortrekker op het vlak van ontwikkelingssamenwerking en vrouwenrechten. Die reputatie dreigt nu schade op te lopen nu Londen een pas op de plaats maakt. De open brief van de activisten en prominenten vraagt de regering niet alleen om een genderbewuste besteding van de middelen, maar ook om een herstel van moreel leiderschap. Of de Britse beleidsmakers gehoor zullen geven aan de oproep om een vijfde van het hulpbudget te bestemmen voor gendergelijkheid, zal de tijd moeten uitwijzen. Het is duidelijk dat vrouwen en meisjes – de helft van de wereldbevolking – centraal staan in deze discussie. In een tijd van toenemende mondiale uitdagingen kijken veel ogen naar Groot-Brittannië. Blijft het op de ingeslagen weg van bezuinigingen, of kiest het land ervoor zijn belofte aan vrouwen en meisjes waar te maken ondanks een krimpbudget? De beslissingen die nu worden genomen, zullen niet alleen de levens van ontelbare mensen in ontwikkelingslanden raken, maar ook bepalen welke waarden Groot-Brittannië in de toekomst zal verdedigen.

Groot-Brittannië heeft zijn budget voor internationale ontwikkelingshulp de afgelopen jaren sterk verlaagd, van 0,7% naar 0,5% van het BNI, en wil dit verder terugbrengen naar 0,3% in 2027. Deze bezuinigingen stuiten op wereldwijde kritiek, vooral omdat ze levensreddende projecten in ontwikkelingslanden raken en decennia van vooruitgang in armoedebestrijding in gevaar brengen. Een van de zwaarst getroffen gebieden is de steun voor gendergelijkheid, waar de financiering sinds 2019 bijna is gehalveerd. Meer dan negentig activisten en prominenten hebben in een open brief opgeroepen om ten minste 20% van het hulpbudget aan gendergelijkheid te besteden. De beslissingen die nu worden genomen, zullen niet alleen de levens van miljoenen mensen beïnvloeden, maar ook de internationale reputatie van het VK als leider in ontwikkelingssamenwerking en vrouwenrechten.

Andy Vermaut

Andere bronnen:

• Bibliotheek van het Lagerhuis – VK verlaagt hulp tot 0,3% van het BNI vanaf 2027 (28 feb 2025)
• CARE International UK – Persbericht Britse hulp voor vrouwen en meisjes wereldwijd drastisch verlaagd (6 feb 2025)
• CARE International UK – Onderzoek Hulpbezuinigingen en gendergelijkheid (5 okt 2023)
• CARE International UK – Persbericht Britse hulpbezuinigingen: activisten roepen op om vrouwen te steunen (4 mrt 2025)
• ONE Campaign – Analyse Bezuinigingen op Britse hulp zullen honderdduizenden levens kosten (3 mrt 2025)