Opinie: Verkeersveiligheid en verantwoordelijkheid – Waarom blijven we rijden onder invloed?

Maandagavond 27 januari 2025, 20 uur, in de Christiaan Pallemansstraat te Kapellen. Een 14-jarige fietser wordt door een bestelwagen aangereden en in kritieke toestand naar het Universitair Ziekenhuis Antwerpen gebracht. Ondanks alle inspanningen van het medisch team, komt de jongen te overlijden. De bestuurder van de bestelwagen, een 22-jarige Italiaan die in Nederland woont, wordt na het ongeval opgepakt. Al snel blijkt dat hij zowel onder invloed was van alcohol als van drugs. Zijn rijbewijs werd volgens de standaardprocedure voor 15 dagen ingetrokken, terwijl het onderzoek naar de precieze omstandigheden nog loopt. Camerabeelden worden geanalyseerd, maar één feit staat al vast: dit ongeval was te vermijden.

Het slachtoffer, een scholier van het Sint-Michielscollege in Brasschaat, laat een leegte achter in zijn gezin, op zijn school en in de gemeenschap. Slachtofferhulp is ingezet om de medeleerlingen en leerkrachten bij te staan, terwijl de familie van de jongen met een onvoorstelbaar verlies worstelt.

Deze feiten doen pijn. Het is een zoveelste triest verhaal in een lange reeks dodelijke verkeersongelukken waarbij alcohol en drugs een cruciale rol spelen. Het roept verontwaardiging, verdriet en vooral vragen op. Hoe is het mogelijk dat bestuurders nog steeds zulke roekeloze keuzes maken? Waarom lijkt de boodschap van verkeersveiligheid niet door te dringen? En belangrijker nog: wat kunnen we eraan doen om dit te voorkomen?

Een bestuurder die onder invloed van alcohol en drugs achter het stuur kruipt, neemt niet alleen een onacceptabel risico, maar plaatst ook het leven van anderen in groot gevaar. Dit is geen onschuldige fout of een moment van onoplettendheid, maar een bewuste keuze met mogelijk levensverwoestende gevolgen. De dood van deze 14-jarige fietser is daar het harde bewijs van.

Deze verantwoordelijkheid mag niet alleen worden afgeschoven op de individuele bestuurder. We leven in een samenleving waar sociale normen en gedragingen elkaar beïnvloeden. Ouders, leerkrachten, vrienden en de bredere gemeenschap spelen een belangrijke rol in het vormen van een collectieve verkeersmentaliteit. Wanneer rijden onder invloed in sommige kringen wordt gezien als ‘iets wat kan gebeuren’, in plaats van een misdrijf, dan is er een fundamenteel probleem.

Verkeersveiligheid is meer dan alleen een kwestie van regels en wetten. Het gaat om een cultuur waarin respect voor het leven van anderen en verantwoordelijkheid centraal staan. En helaas schieten we daar collectief nog steeds tekort.

In België bestaan strenge wetten om rijden onder invloed te bestraffen. Er zijn hoge boetes, gevangenisstraffen, verplichte ontwenningsprogramma’s en intrekkingen van het rijbewijs. Maar telkens wanneer een drama zoals dit zich voordoet, rijst de vraag of deze maatregelen wel effectief genoeg zijn. Een rijverbod van 15 dagen, zoals in dit geval, voelt pijnlijk ontoereikend wanneer je bedenkt dat een jonge fietser het leven heeft gelaten.

Hoewel straffen essentieel zijn, zijn ze vaak niet genoeg om het probleem structureel aan te pakken. Recidivisten blijven een groot probleem in het verkeer. Bestuurders die meerdere keren onder invloed worden betrapt, lijken nauwelijks te leren van eerdere sancties. Dit doet de vraag rijzen of onze wetten wel streng genoeg zijn om de hardleerse overtreders te ontmoedigen.

Maar er is meer nodig dan enkel strenge wetgeving. Zichtbare en frequente verkeerscontroles hebben een bewezen afschrikkend effect. Bestuurders moeten weten dat ze elk moment gecontroleerd kunnen worden. Daarnaast moet er een bredere maatschappelijke aanpak komen, gericht op educatie en bewustwording.

Het aanpakken van rijden onder invloed begint niet bij de politie of de wetgever, maar bij ons allemaal. Ouders die na een glaasje wijn toch in de auto stappen, geven het verkeerde voorbeeld aan hun kinderen. Vrienden die elkaar niet aanspreken op risicovol gedrag, maken deel uit van het probleem. Wanneer we als samenleving niet ondubbelzinnig uitdragen dat rijden onder invloed onaanvaardbaar is, blijven deze tragedies zich herhalen.

Daarom moet verkeersveiligheid niet alleen in de schijnwerpers staan tijdens campagnes rond de feestdagen. Het moet een vast onderdeel worden van onze dagelijkse opvoeding en interacties. Scholen spelen een cruciale rol in verkeerseducatie, maar ook media, werkgevers en sociale organisaties hebben de verantwoordelijkheid om het bewustzijn te vergroten. Het taboe op rijden onder invloed moet net zo sterk worden als dat op roken in een gesloten ruimte of openbare dronkenschap.

De dood van deze 14-jarige fietser in Kapellen is een symptoom van een dieperliggend probleem in onze samenleving: het falen om verantwoordelijkheid te nemen voor ons gedrag op de weg. Ondanks alle campagnes en waarschuwingen blijven sommige bestuurders denken dat zij de uitzondering zijn, dat hun gedrag geen gevolgen heeft.

Maar deze verschrikkelijke tragedie toont aan dat de gevolgen wel degelijk realiteit zijn. Een gezin rouwt, een school is in shock en een gemeenschap vraagt zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren. Het is tijd dat we stoppen met de vraag: “Zijn we het dan nooit geleerd?” Het antwoord daarop is immers duidelijk: we hebben het op papier geleerd, maar nog niet genoeg in de praktijk gebracht.

Nu is het moment om zowel als individu als samenleving de verantwoordelijkheid te nemen om te veranderen. Laten we de dood van deze jongen niet zinloos maken, maar aangrijpen als een harde wake-upcall. Want elk verkeersslachtoffer is er één te veel. En elk leven dat verloren gaat door roekeloos rijgedrag, herinnert ons eraan hoeveel werk er nog te doen is.

Andy Vermaut