Tussen twee werelden: Het dilemma van diaspora-vaders

14 mei 2025

Collins Nweke, een Belg van Nigeriaanse afkomst, draagt een rijke erfenis met zich mee. Als eerste generatie migrant verliet hij Nigeria met verhalen, tradities en verwachtingen, om in België een nieuw leven op te bouwen. Zijn zonen groeiden op in Oostende, met één voet in de Belgische cultuur en de andere in het Igbo-erfgoed van hun vader. Nu, als grootvader, ziet hij zijn zoon worstelen met een pijnlijke vraag: hoe geef je een erfgoed door als het thuisland onveilig voelt?

Een jeugd vol tradities

Nweke’s zonen kenden België als hun thuis, maar Nigeria was nooit ver weg. Regelmatig reisden ze naar Lagos voor Kerst, vierden Nieuwjaar in Ichi, Nnewi, en beleefden Pasen in Abuja. In Igbuzo, hun geboortedorp, namen ze deel aan Iwaji en Ifejioku, traditionele feesten. Ze proefden Zobo en Fanta, begroetten ouderen in het Igbo met namen als Omogwu en Oliofe, en dansten op Ibunmanya-huwelijken. Met hun vingers in gestampte yam en egwusi-soep voelden ze de band met hun roots. Jollof rijst was een favoriet, vaak met een extra portie.

Tot hun vijftiende bleven deze bezoeken een vast onderdeel van hun leven. Nigeria was een levendige wereld van familie, rituelen en verhalen. Maar naarmate de jongens ouder werden, veranderde alles.

Een thuisland dat verandert

Rond de tijd dat Nweke’s oudste zoon 15 werd, stopten de bezoeken. Nigeria voelde anders. De kwetsbaarheid, het geweld en de verwaarlozing werden zichtbaarder. Kerken werden doelwit van aanslagen, wegen waren onveilig, en verhalen over ontvoerde schoolkinderen domineerden het nieuws. Voor Nweke’s zoon, nu zelf vader, werd het ondenkbaar om zijn Belgische vrouw en vijfjarige zoon mee te nemen naar Igbuzo.

De Atakpo- en Okpuzu-rivieren, waar Nweke ooit met zijn zoon zwom en de godin Oboshi aanriep, zijn nu slechts herinneringen. De wens om zijn kind de zegen van overgrootouders te laten ontvangen, botst met de realiteit van een land dat voelt als een slagveld. Nweke’s vader, 98 jaar oud, en zijn schoonmoeder, 101, leven nog in Ichi, met herinneringen aan de Biafraanse oorlog. Maar hun veiligheid is onzeker.

Erfgoed in ballingschap

Nweke voelt de frustratie van zijn zoon, die zijn kind de Nigeriaanse wortels wil laten kennen, maar niet weet hoe. De pijn van iets onvervangbaars verliezen is voelbaar. Nweke zelf blijft trouw aan Nigeria, niet uit blind optimisme, maar uit een diepe loyaliteit aan het land dat hem vormde. Hij noemt zijn zonen Tonna en Chidi, namen die hun Igbo-identiteit dragen.

Voor zijn vijfjarige kleinzoon, een levendige jongen met de krullen van zijn Belgische moeder, probeert Nweke de cultuur levend te houden. Wanneer de jongen vraagt waar Nigeria ligt, vertelt hij dat het de bron is van zijn naam Nweke, de reden voor zijn dans en luide lach. Het is de plek waar zijn overgrootmoeder naar de maan zingt en zijn overgrootvader plengoffers schenkt.

Een universeel verhaal

Dit dilemma is niet uniek voor Nweke’s familie. Miljoenen Afrikanen in de diaspora navigeren tussen twee continenten, worstelend om hun identiteit vast te houden. Europese ouders voeden kinderen op met een erfgoed dat ze zelf niet volledig begrijpen. Kinderen voelen soms verontwaardiging over wat ze nooit meekregen, terwijl ouders rou rouwen om wat ze niet konden doorgeven.

Nweke gelooft dat cultuur niet sterft door stilte, maar door vergeten. Hij blijft verhalen vertellen, eten koken, namen uitspreken en rituelen uitvoeren, zelfs als hun betekenis soms vervaagt. Hij hoopt dat toekomstige generaties ooit veilig de brug naar Nigeria kunnen oversteken, wanneer de wegen weer begaanbaar zijn.

Een hoopvolle toekomst

Collins Nweke, voormalig Groen-gemeenteraadslid in Oostende, draagt zijn erfgoed met trots. Als echtgenoot, vader en grootvader bouwt hij aan een toekomst waarin zijn kleinzoon de verhalen van Igbuzo en Ichi zal koesteren. Zijn verhaal weerspiegelt de strijd van velen: een balans vinden tussen twee werelden, zonder de ene te verliezen.