Analyse van Iran’s positie in Syrië en de regionale dynamiek
4 januari 2025
Op 1 januari hield de Iraanse Opperste Leider Ali Khamenei een toespraak ter herdenking van de dood van voormalig commandant van het Islamitische Revolutionaire Garde Korps (IRGC), Qassem Soleimani. Deze toespraak, opvallend door zijn verdedigende toon, benadrukt de uitdagingen waarmee Iran wordt geconfronteerd bij het rechtvaardigen van zijn betrokkenheid in Syrië, het navigeren door interne kritiek en het beheren van zijn regionale ambities.
Khamenei’s narratief over Soleimani en Syrië
Khamenei’s nadruk op Soleimani’s leiderschap en de offers van Iran in Syrië weerspiegelt een poging om samenhang en moraal te behouden te midden van tegenslagen. Soleimani’s rol in het opbouwen van Iraanse proxy-netwerken in de regio is een hoeksteen geweest van Iran’s strategie om macht te projecteren. Door de offers van de “Verdedigers van het Heiligdom” als zinvol en essentieel te framen, probeert Khamenei de verhalen te weerleggen die de waarde van Iran’s zware investeringen in Syrië in twijfel trekken. De term “Verdedigers van het Heiligdom” verwijst naar Iraanse en geallieerde strijdkrachten die in Syrië vochten, zogenaamd om sjiitische heiligdommen te beschermen, maar ook om het Assad-regime te versterken.
Deze retoriek wijst op een noodzaak om Iran’s regionale beleid binnenlands te verdedigen, vooral nu er binnen Iran steeds meer stemmen opgaan die de effectiviteit van zijn strategie in Syrië bekritiseren. Het ontbreken van verwijzingen naar de huidige IRGC Quds Force-commandant, brigadegeneraal Esmail Ghaani—die de schuld krijgt van het ineenstorten van Iran’s positie in Syrië—benadrukt verder de interne breuklijnen binnen de Iraanse leiding.
De focus op Syrische jeugd
Khamenei’s herhaalde nadruk op het mobiliseren van Syrische jeugd weerspiegelt strategieën die werden toegepast in Irak, waar milities, door Soleimani geïnitieerd, een belangrijke rol speelden in de strijd tegen buitenlandse machten. Deze milities droegen echter ook bij aan sektarische spanningen en aanhoudende instabiliteit. Door parallellen te trekken tussen Syrische jeugd en Iraakse milities benadrukt Iran zijn intentie om zijn proxymodel in Syrië te repliceren, wat mogelijk de basis legt voor langdurige regionale onrust.
Iran’s framing van Syrische weerstand als een strijd tegen “buitenlandse bezetters”—namelijk de Verenigde Staten, Turkije en andere actoren—is bedoeld om zijn aanwezigheid in Syrië te legitimeren en tegenstanders te delegitimeren. Dit narratief sluit aan bij Iran’s bredere strategie om zichzelf te positioneren als verdediger van soevereiniteit en regionale onafhankelijkheid, ondanks zijn eigen interventies.
Libanon en Hezbollah: een precaire balans
De doorzoeking van een Iraanse Mahan Air-vlucht in Beiroet op 2 januari illustreert de toenemende controle op Iran’s steun aan Hezbollah. Libanese veiligheidstroepen, handelend onder verplichtingen voortvloeiend uit het staakt-het-vuren-akkoord tussen Libanon en Israël, doorzochten de vlucht op verdenking van het vervoeren van fondsen naar Hezbollah. Hoewel de doorzoeking naar verluidt geen illegale overdrachten aan het licht bracht, benadrukt het incident de groeiende uitdagingen waarmee Iran wordt geconfronteerd bij het ondersteunen van proxies onder internationale en regionale druk.
Het frequente gebruik van Mahan Air voor het vervoeren van fondsen en operatives illustreert Iran’s afhankelijkheid van geheime methoden om zijn regionale netwerken te ondersteunen. De kleine pro-Hezbollah-protesten tegen de inspectie wijzen op de delicate balans die Libanon moet bewaren tussen het naleven van internationale verplichtingen en het omgaan met binnenlandse facties die aan Iran zijn gelieerd.
Aanhoudende gevechten in Syrië
De voortdurende gevechten tussen de door de VS gesteunde Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) en het door Turkije gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA) compliceren het regionale landschap verder. De beweringen van de SDF over aanzienlijke SNA-verliezen en de gerapporteerde schade aan de Tishreen-dam benadrukken de fragiele stabiliteit van Noord-Syrië. Deze ontwikkelingen onderstrepen de gefragmenteerde aard van het conflict in Syrië, waar meerdere actoren met concurrerende belangen strijden om controle.
Turkije’s luchtaanvallen op SDF-posities en de verplaatsing van SDF-bevoorradingslijnen onthullen de aanhoudende volatiliteit van de regio. De pogingen van de SDF om hun bevoorradingsketens te versterken te midden van deze uitdagingen weerspiegelen het strategische belang van operationele continuïteit in het licht van tegenvallers.
De rol van de VS en strategische onduidelijkheid
De ontkenning van plaatselijke Syrische rapporten over een mogelijke Amerikaanse basis in Kobani door de plaatsvervangend woordvoerder van het Pentagon, Sabrina Singh, voegt een extra laag complexiteit toe. De aanwezigheid van Amerikaanse konvooien die materialen naar het gebied brengen, wijst op een voortdurende, zij het subtiele, toewijding aan het ondersteunen van bondgenoten in Syrië. Deze behoedzame benadering weerspiegelt de bredere strategie van de Verenigde Staten om invloed te behouden zonder zich militair te veel te binden.
As van verzet en regionale doelstellingen
De doelstellingen van Iran in Syrië blijven duidelijk: het herstellen van grondlijnen van communicatie naar Libanon en het veiligstellen van zijn invloed binnen Syrië. De realiteiten ter plaatse, gekenmerkt door de acties van Hayat Tahrir al Sham (HTS) in Homs en de luchtaanvallen van het Israelische leger (IDF) in de provincie Aleppo, vormen echter aanzienlijke obstakels.
HTS-operaties gericht op restanten van het Assad-regime en zijn aanhangers in Homs wijzen op een verschuivende machtsdynamiek binnen de Syrische oppositiekrachten. Ondertussen benadrukken Israëls aanhoudende luchtaanvallen op wapenfaciliteiten zijn toewijding om de Iraanse invloed in Syrië tegen te gaan.
