Brussel 2.0: De stille revolutie die de hoofdstad kan redden (opinie)

30 juni 2025

Het Brussels Gewest, bekend als het politieke hart van België en Europa. Het huisvest de Europese Commissie, de Raad van de EU, delen van het Europees Parlement en de NAVO. Toch dreigt een onzichtbare crisis de toekomst van de regio te ondermijnen. Zonder ingrijpende veranderingen zou Brussel zijn status als volwaardig gewest kunnen verliezen en een Vlaamse stad met faciliteiten worden, ingebed in een door Vlaanderen gedomineerd België.

De financiële wurggreep

Al ruim twintig jaar voert “ons” Vlaanderen fiscale en administratieve maatregelen in die bewoners en bedrijven naar de randgemeenten lokken. Lagere registratierechten – soms slechts 2% in plaats van 12,5% –, een lichtere verkeersbelasting en soepelere milieuregels maken de periferie aantrekkelijker. Het gevolg: een gestage uittocht van vooral de hogere middenklasse uit Brussel. Deze pendelaars, ruim 450.000 per dag, werken en gebruiken de infrastructuur in Brussel, maar betalen hun belastingen in Vlaanderen. De Brusselse schatkist krimpt, terwijl de kosten voor veiligheid, mobiliteit en het onderhoud van een Europese hoofdstad stijgen. De federale overheid compenseert dit onvoldoende.

Institutionele druk

De N-VA, feitelijk vooral publiekelijk nog steeds onder de morele leiding van premier Bart De Wever, streeft openlijk naar een hertekening van het Brussels statuut. De partij ziet de regio als te duur, te Franstalig en onbestuurbaar. “Als Brussel meer geld wil, moet het hervormingen aanvaarden,” stelde Bart De Wever. Deze uitspraak verraadt een strategie: Brussel financieel uitputten om radicale institutionele wijzigingen te legitimeren.

Een gevaarlijke voorstelling

Een concreet voorbeeld is resolutie A-15/1 in het Brusselse Parlement. Die beoogt de afschaffing van de dubbele linguïstische meerderheid, de fusie van Nederlandstalige en Franstalige kiescolleges en het einde van de gegarandeerde vertegenwoordiging voor Nederlandstaligen. Voorstanders noemen het democratische vernieuwing, maar het risico is reëel. Zonder de bi-communautaire structuur – de hoeksteen van Brussels autonomie sinds 1989 – degradeert de regio mogelijk tot een “unitaire” Vlaamse stad. Franstaligen zouden er dan feitelijk een gedoogde minderheid worden, niet langer medebepalend en dit gaat toch echt in tegen de realiteit van Brussel vandaag. Wallonië kan zelfs op termijn en onder druk volgen, wat België fundamenteel hertekend en zelfs niet conform onze grondwet is.

Europese gevolgen

De instabiliteit raakt niet enkel België. Brussel is de thuisbasis van duizenden internationale organisaties, lobbygroepen en diplomaten. Een institutionele crisis in de hoofdstad bedreigt de stabiliteit van de hele Europese Unie. In een tijd van geopolitieke spanningen – denk aan Oekraïne of inmenging door grootmachten – is een verzwakt Brussel een risico voor het Europese project.

Een uitweg: Brussel 2.0

Tegen deze achtergrond rijst de ordonnantie Brussel 2.0 op om de grondwettelijke Sint-Michiels-akkoorden van 1988 verder uit te werken. Dit weinig bekende voorstel van hervorming wil de autonomie van de regio veiligstellen. Ze mikt op efficiënter bestuur, een rechtvaardigere verdeling van middelen tussen Brussel en andere gewesten, en behoud van het bi-communautaire model. Ook pleit ze voor betere samenwerking met de Vlaamse rand, om leegloop en financiële aderlating tegen te kunnen gaan. Zonder zulke maatregelen dreigt Brussel zijn politieke identiteit te verliezen.

Bron: Correspondentie en berichten via Abdelkader Alami en Michel Dardenne

Andy Vermaut +32499357495