Dertig jaar later: Srebrenica’s wond blijft open. Achtduizend driehonderdtweeënzeventig lege stoelen. Eén vraag: hoe lang duurt ‘nooit meer’?

9 juli 2025

NEW YORK — Geen trillende hand. Alleen ogen die branden. Munira Subašić heft de foto’s omhoog: haar zoon, haar broers. “Kijk goed,” zegt ze in de Volkerenzaal. “Dit is wat ‘veilig gebied’ betekende in Srebrenica.” Dinsdag, exact drie decennia na de genocide, doorbrak haar getuigenis de diplomatieke stilte bij de VN.

De moordfabriek

Juli 1995. Bosnisch-Servische troepen maaiden Srebrenica neer — een VN-veiligheidszone. Lichtbewapende Dutchbat-soldaten konden niets doen. Achtduizend driehonderdtweeënzeventig namen staan nu gebeiteld in het herdenkingscentrum: mannen, jongens, systematisch gedood. Het Joegoslavië-tribunaal was helder: dit was genocide.

Strijd tegen de leugens

“Ontkenning is een tweede moord,” schampert Hatidža Mehmedović, wiens beide zoons verdwenen. VN-chef Guterres’ waarschuwing via zijn chef de cabinet klinkt scherp: “Haatzaaiers verdraaien de feiten op sociale media.” Philémon Yang, voorzitter van de Algemene Vergadering, eist geschiedenisles op elke school: “Geheugen is onze enige vaccinatie.”

Brokken van een leven

Mirela Osmanović (29) was een baby toen haar broers werden weggevoerd. Hun botfragmenten liggen verspreid over zes massagraven. “Mijn moeder zegt nog steeds: ‘Eet niet te luid — straks horen ze ons’.” Haar vraag aan de VN-delegaties: “Waarom?” vraagt ze. “Waarom moest mijn kind sterven?”

Jong bloed zoekt antwoorden

In het Herdenkingscentrum Srebrenica slepen tienerbezoekers hun voeten. “Ze snappen niet waarom Radovan Karadžić vrijkomt in 2027,” zegt Osmanović. Haar conclusie is een mokerslag: “Papieren veroordelingen voeden geen kinderen. Gerechtigheid komt te laat of nooit.”

Bij de fototentoonstelling grijpt Subašić een diplomaat bij de arm. “Uw zoon leeft. De mijne heeft geen graf.” Haar vingers krullen om de foto — een versleten randje, een leven dat eindigde op 13 juli.