Het Hooggerechtshof van Spanje en het mogelijke conflict met het Constitutionele Hof

5 maart 2025

Het Hooggerechtshof in Spanje heeft zich gepositioneerd tegenover een mogelijk juridisch conflict met het Constitutionele Hof. Dit komt naar aanleiding van een mogelijke stap van de procureur-generaal van de staat, Álvaro García Ortiz, om bescherming te zoeken bij het Constitutionele Hof. Hij wil hiermee de procedure tegen hem stopzetten, die loopt vanwege het lekken van vertrouwelijke informatie over de partner van Isabel Díaz Ayuso.

Juridische spanningen nemen toe

Enkele weken geleden gaf de Strafkamer van het Hooggerechtshof toestemming voor een huiszoeking in het kantoor van García Ortiz. Volgens hem vormt deze maatregel een schending van zijn fundamentele rechten. De magistraat Ángel Hurtado, die de zaak behandelt, beroept zich op eerdere uitspraken van het Constitutionele Hof om te benadrukken dat de rechters die een zaak onderzoeken, niet kunnen worden overruled door een toezichthoudend orgaan.

Naarmate het juridische proces vordert, en zeker na de bekrachtiging van de inbeslagname van zijn mobiele telefoon en die van Pilar Rodríguez, de hoofdofficier van justitie van Madrid, overweegt García Ortiz een beroep te doen op het Constitutionele Hof. Hij wil laten onderzoeken of zijn recht op juridische bescherming, privacy, huisvrede en communicatiegeheimen zijn geschonden door de aanwezigheid van de politie in zijn kantoor. Volgens hem is deze maatregel buiten proportie.

Het belang van uitputting van de rechtsmiddelen

In Spanje kan een beroep op bescherming bij het Constitutionele Hof pas worden ingediend wanneer alle reguliere rechtsmiddelen zijn uitgeput. Dit betekent dat García Ortiz moet wachten tot er een definitief vonnis is. Magistraat Hurtado heeft echter nog niet beslist of hij een mondeling proces tegen de procureur-generaal wil starten wegens het openbaar maken van staatsgeheimen. Zelfs als hij dat doet, zal het volledige proces moeten worden doorlopen en een definitieve uitspraak worden afgewacht.

Volgens juridische bronnen zou een dergelijk beroep dan ook niet eens in behandeling genomen mogen worden. In uitzonderlijke gevallen kan deze procedure worden versneld, bijvoorbeeld wanneer een verdachte in voorlopige hechtenis zit en zijn onmiddellijke vrijlating aanvraagt. Maar dat is hier niet aan de orde.

De mogelijke impact op het Constitutionele Hof

Indien García Ortiz toch een verzoek tot bescherming indient, zou dit het Constitutionele Hof voor een lastige situatie plaatsen. Bronnen binnen het Hof noemen een dergelijke stap “voorbarig” en zelfs “onverstandig”. Zij wijzen er echter op dat de meerderheid van de rechters waarschijnlijk zal besluiten het beroep niet-ontvankelijk te verklaren, waardoor het niet eens in behandeling wordt genomen.

Magistraat Hurtado heeft eerder al harde kritiek geuit op de strategie van García Ortiz en diens verdediging. Volgens hem probeert de procureur-generaal het juridisch bewijs tegen hem te betwisten op basis van eigen interpretaties en argumenten die gunstig zijn voor zijn belangen. De magistraat benadrukt dat rechters in hun beslissingen moeten uitgaan van de feiten en bewijslast, en dat het niet aan het Constitutionele Hof is om het oordeel van de rechterlijke macht te herzien.

Voortzetting van de juridische strijd

Voor Hurtado is de situatie vergelijkbaar met eerdere uitspraken van het Constitutionele Hof, waarbij werd geoordeeld dat de rechterlijke interpretatie van bewijsmateriaal zwaarder weegt dan alternatieve lezingen door betrokken partijen. Dit principe werd in 1989 en 2005 al bevestigd in rechtszaken waarin rechters geconfronteerd werden met tegenstrijdige interpretaties van hetzelfde bewijs.

Bronnen binnen het Hooggerechtshof beschouwen een mogelijke goedkeuring van het beroep door het Constitutionele Hof als een “onverdedigbare beslissing”. Sommigen stellen zelfs dat het gelijk zou staan aan “machtsmisbruik”. Tegelijkertijd wordt opgemerkt dat eerdere beslissingen van het Constitutionele Hof soms onverwacht uitvielen, zoals bij de herziening van de veroordelingen in de ERE-fraudezaak of de goedkeuring van de beroepen tegen de benoemingen van Dolores Delgado en Eduardo Esteban.

Met deze context blijft de vraag open of García Ortiz daadwerkelijk een stap zal zetten richting het Constitutionele Hof. Bronnen uit zijn omgeving laten weten dat hierover nog geen definitieve beslissing is genomen. Intussen heeft de strafkamer van het Hooggerechtshof al duidelijk gemaakt dat zij haar onderzoek wil voortzetten en alle nodige juridische instrumenten zal inzetten om de zaak tot op de bodem uit te zoeken.