Opmars van een gebroken rechtssysteem (opinie)
14 februari 2025
Er geldt nog steeds beroering rond gerechtelijke uitspraken in België. In 2021 oordeelde een vrederechter dat een verhuurder uit Overijse een hoge geldsom moest afstaan aan zijn huurder. De huurder betaald sinds 2017 niets meer en werd beschreven als een genadeloze plaaggeest. De zaak liep volledig vast toen de situatie op 5 juli 2022 escaleerde in een dodelijke confrontatie, met gevolgen die de hele rechtsorde in twijfel trekken.
Wankele uitspraken en ondoorzichtige constructies
Vanuit verschillende hoeken klinkt dat sommige uitspraken in het land geen stand houden tegenover de letter van de wet. Bekende procedures bevatten aanwijzingen van onvolledige dossierstukken of mogelijk verkeerd geïnterpreteerde regelgeving. Volgens critici ontstaan zo situaties waarin basale fundamentele rechten worden uitgesloten, met alle gevolgen van dien. Het oordeel over het voorval in Overijse heeft de kritiek aangescherpt, want er zijn signalen dat verantwoordelijke ambtenaren al veel eerder op de hoogte waren van heel wat onregelmatigheden.
Kritiek op de overweging van topfuncties
Bovenop de bedreiging rond onbegrijpelijke vonnissen, is er ook een discussie over de benoeming van prominente figuren in de rechterlijke macht. Ons justitiesysteem heeft ondertussen ook aangetoond dat de selectieprocedures totaal niet waterdicht zijn, waardoor tevens beslissende posities worden toegekend aan mensen die zelf onder vuur liggen. Waarnemers stellen vast dat te veel macht in handen blijft van een te kleine groep, die nieuwkomers of eerlijke signalen uit de praktijk systematisch negeert.
Dringend beroep op openheid
Het drama in Overijse doet de vraag rijzen waarom de rechterlijke macht tekort schiet in haar kerntaak: bescherming van burgers en eerlijke rechtspraak. Professionele waarnemers, advocaten en rechterlijke medewerkers willen ook dat er strikt onafhankelijke controles komen, die niet alleen op papier bestaan, maar de juridische werkelijkheid van vandaag doorgronden. De rechterlijke macht heeft een onafhankelijke audit nodig. Als de bestaande wetten en procedures geen resultaat opleveren, blijft de kans groot dat onveilige situaties verder gaan escaleren. Het nieuwe parlementaire jaar biedt volgens vele insiders een ideale gelegenheid om de waarheid onder ogen te zien en duurzame hervormingen binnen justitie in gang te zetten.
Er zijn aanwijzingen van structurele tekortkomingen in de hoogste kringen van onze rechterlijke orde. Waarnemers signaleren dat er controlemechanismen ontbreken, terwijl er wel degelijk strikte voorschriften bestaan. Er zijn uiteraard tal van maatschappelijke gevolgen van de verkeerd toegepaste regels binnen justitie, waarbij een tragische gebeurtenis in Overijse het diepgaande probleem nogmaals blootlegt. Een indringend beeld van deze urgentie is bekend in de hoogste gerechtelijke middens: zonder snelle en diepgaande audit van de Belgische justitie dreigen nog meer escalaties, met alle risico’s voor zowel de betrokken partijen als het vertrouwen in de Belgische rechtsstaat.
