Oproep tot rechtvaardigheid en solidariteit in 2025
17 januari 2025
Samen bouwen aan een inclusieve samenleving
Kunnen we in 2025 een samenleving realiseren waarin iedereen telt? Het Vlaams Netwerk tegen Armoede roept op tot actie. Voor meer dan twee miljoen Belgen die het jaar starten in armoede, zijn de verwachtingen bescheiden maar dringend: een minimuminkomen boven de armoedegrens, betaalbare huisvesting en werkbaar werk. Deze drie pijlers zijn essentieel om de vicieuze cirkel van armoede te doorbreken. Het is tijd voor structurele oplossingen die armoede niet alleen verlichten, maar daadwerkelijk uitbannen.
Het belang van luisteren naar ervaringsdeskundigen
Mensen in armoede bezitten een schat aan kennis en ervaring. Zij weten als geen ander wat nodig is om vooruitgang te boeken. Beleidsmakers moeten hen actief betrekken bij het opstellen van strategieën. Hun situatie is zelden het gevolg van onwil of passiviteit. Integendeel, het zijn vaak systemische obstakels die hen belemmeren. Het afschuiven van schuld op individuen houdt deze problemen in stand en verhindert duurzame oplossingen.
De impact van ongelijkheid vanaf de geboorte
Net zoals niemand zijn geboorteplek kiest, kiezen kinderen niet voor de omstandigheden waarin ze opgroeien. Voor gezinnen in armoede brengt een slechte en vaak te dure woning een cocktail van schulden, stress en gezondheidsproblemen met zich mee. Dit leidt tot een neerwaartse spiraal die hun toekomstperspectieven aantast. Onderwijskansen, toegang tot werk en basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg worden onbereikbaar. Het is onaanvaardbaar dat armoede in een welvarende samenleving een kwestie van overleven blijft, vaak een leven lang.
Een inkomen dat boven de armoedegrens ligt
Momenteel leven 500.000 Vlamingen met een inkomen op of onder de armoedegrens. Dit probleem treft vooral alleenstaanden, alleenstaande ouders, gepensioneerden, jongeren, mensen met een migratieachtergrond en gezinnen met een lage werkintensiteit. De Vlaamse Gezinsenquête toont aan dat 70% van de gezinnen met een inkomen onder de 2.000 euro moeite heeft om rond te komen. Zelfs gezinnen met een inkomen tot 4.000 euro ervaren financiële druk. Het huidige systeem van sociale zekerheid schiet tekort. Een rechtvaardige herverdeling is nodig om kwetsbare groepen te beschermen tegen de dagelijkse worsteling om te overleven.
Betaalbare en veilige huisvesting is een recht
Wonen is een fundamenteel recht, geen voorrecht. Toch waren er in 2023 naar schatting 20.000 dak- en thuislozen in Vlaanderen, waaronder 6.000 kinderen. Dit cijfer is een pijnlijke herinnering aan het tekortschieten van ons beleid. Investeren in sociale woningen en begeleiding is geen optie, maar een noodzaak. Het “housing first”-principe bewijst keer op keer zijn effectiviteit. Een stabiele woonomgeving biedt mensen de mentale rust en zekerheid die nodig zijn om verder te bouwen aan hun leven. Sociale huurders mogen niet gestraft worden omdat ze niet aan onrealistische werkverwachtingen kunnen voldoen. Woonzekerheid is de sleutel tot een waardig bestaan.
Werk als hefboom uit armoede
Werk biedt kansen, maar alleen als het aansluit bij de mogelijkheden van de werkzoekenden. Het moet gaan om banen die niet alleen financiële zekerheid bieden, maar ook bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling. Het huidige beleid legt te veel nadruk op activering en verplichte inschrijving bij VDAB. Dit creëert vaak onzekerheid en stress, waardoor mensen juist verder verwijderd raken van de arbeidsmarkt. Een ondersteunend beleid dat rekening houdt met kinderopvang, mobiliteit en opleidingstrajecten kan het verschil maken. Werk moet een springplank zijn, geen extra last.
Oproep tot rechtvaardigheid en visie
Het Vlaams Netwerk tegen Armoede roept beleidsmakers op om Artikel 23 van de Belgische Grondwet centraal te stellen. Dit artikel waarborgt het recht op een menswaardig leven, inclusief toegang tot werk, huisvesting en een inkomen. Het is tijd voor een paradigmaverschuiving: van noodhulp naar structurele rechtvaardigheid. We moeten investeren in een sociale zekerheid die niemand uitsluit en iedereen de kans geeft om een waardig bestaan op te bouwen.
