Persconferentie 10 juni 2024 in Pressclub Brussel:”Europese verkiezingen 2024: Democratie op de proef gesteld door geweld en polarisatie“

Brussel, 10 juni 2024

Vandaag heeft Election-Watch.EU tijdens een persconferentie de voorlopige bevindingen en conclusies van de Verkiezingsbeoordelingsmissie voor de Europese Parlementsverkiezingen van 2024 gepresenteerd. De missie, die sinds begin mei actief is, heeft diverse aspecten van de verkiezingen geëvalueerd, met nadruk op integriteit, inclusie, verantwoording, transparantie, gelijkheid en veerkracht binnen de 27 EU-lidstaten.

Election-Watch.EU is een onafhankelijke en onpartijdige maatschappelijke organisatie van internationale verkiezingsexperts en waarnemers. Met een coördinatieteam in Brussel en nationale afdelingen in elke EU-lidstaat, zet de missie zich in voor de versterking van de Europese electorale integriteit en het verbeteren van democratische processen. De organisatie streeft ernaar om het belang van de Europese verkiezingen onder de burgers te benadrukken en bij te dragen aan de samenhang tussen de lidstaten door goede verkiezingspraktijken te belichten en aanbevelingen te doen voor verdere verbetering.

De missie heeft als doel het bevorderen van burgerbetrokkenheid bij de Europese verkiezingen, inclusief burgerwaarneming van de verkiezingen, met speciale aandacht voor jeugdparticipatie. In een tijd van uitdagingen zoals door AI gegenereerde online campagnes, kwaadwillende inmenging, politieke polarisatie, vermoeidheid bij kiezers en anti-Europese populisme, is het cruciaal dat de EU en haar lidstaten meer samenhang en samenwerking tonen in de voorbereiding, uitvoering en communicatie rond verkiezingen. Internationale en door burgers geleide verkiezingswaarnemingsmissies zijn essentieel voor het versterken van democratische principes en het handhaven van internationale mensenrechtenstandaarden in verkiezingspraktijken.

In de recente Europese verkiezingen werden verschillende democratische waarden op de proef gesteld. Politieke partijen en kandidaten richtten hun campagnes steeds meer op gezamenlijke Europese kwesties, maar zonder duidelijke zichtbaarheid van hun Europese politieke families en lijsttrekkers. Geweld tegen politici in sommige lidstaten onderstreepte de groeiende maatschappelijke polarisatie en zorgen over buitenlandse inmenging.

Hervormingen en wettelijke innovaties

Hoewel er belangrijke stappen zijn gezet in de hervorming van het kiesstelsel en de uitbreiding van kiesrechten, blijft verdere harmonisatie noodzakelijk. In België en Duitsland werd de kiesleeftijd verlaagd naar 16 jaar, wat resulteerde in 2 miljoen extra jonge stemgerechtigden. België verlaagde ook de leeftijd voor kandidaatstelling naar 18 jaar, terwijl deze in Griekenland en Italië op 25 blijft.

Zetelverdeling en representatie

De verdeling van de 720 zetels in het Europees Parlement voldoet aan de EU-verdragsvereisten, maar er is nog geen permanente methode ontwikkeld om de zetels objectief te verdelen. De evenredige vertegenwoordiging wordt ongelijk toegepast in de lidstaten, met verschillende drempels voor het verkrijgen van een mandaat en beperkingen op individuele kandidaatstellingen en voorkeursstemmen.

Kandidaatstelling en campagnefinanciering

Bijna 18.400 kandidaten en 490 kandidatenlijsten stonden op de stembiljetten, vaak onder ongelijke voorwaarden. Publieke financiering, die gelijkheid zou moeten bevorderen, ontbreekt in 8 lidstaten. Ondanks pogingen om de verkiezingen te ‘Europeaniseren’, verbieden de meeste lidstaten impliciet het gebruik van de naam of het logo van Europese politieke partijen op de stembiljetten.

Stemmogelijkheden en inclusie

Veel EU-landen bieden alternatieve stemopties zoals stemmen vanuit het buitenland, per post of via een mobiele stembus. Toch varieert de toegang tot deze mogelijkheden sterk. Vier lidstaten (Tsjechië, Ierland, Malta en Slowakije) bieden geen mogelijkheid om vanuit het buitenland te stemmen.

Vrouwen en minderheden in de politiek

Positieve maatregelen hebben de participatie van vrouwen verbeterd, wat heeft geleid tot een vertegenwoordiging van 41 procent in het huidige parlement. Toch varieert de daadwerkelijke inclusie van vrouwen sterk per land. Personen met een handicap hebben nu in meer landen stemrechten, maar de toegankelijkheid blijft een probleem, vooral in Cyprus en Malta.

Transparantie en vertrouwen

Het publiceren van gedetailleerde verkiezingsresultaten en het beperken van anonieme en buitenlandse financiering vergroten het publieke vertrouwen. Echter, in sommige landen ontbreekt het nog aan transparantie. Hoewel de meeste lidstaten gedetailleerde verkiezingsresultaten publiceren, doen vier dat niet.

Toezicht op campagnefinanciering

Campagnefinanciering is in veel lidstaten onderhevig aan nationale regelgeving, die sterk varieert. Alleen in de helft van de lidstaten is het wettelijke kader voor partij- en campagnefinanciering volledig adequaat. Anonieme en buitenlandse financiering blijft toegestaan in respectievelijk 6 en 11 lidstaten, ondanks waarschuwingen van de Europese Commissie.

Digitaal toezicht en media

De EU heeft nieuwe wetgeving aangenomen om digitale dienstverleners te reguleren en richtlijnen uitgevaardigd om de integriteit van verkiezingen te waarborgen. Echter, in sommige landen ontbreken nog voldoende middelen voor handhaving.

Vertrouwen in verkiezingsadministraties

Het vertrouwen in nationale verkiezingsadministraties is hoog, maar verbetering van Europese gegevensuitwisseling en geschillenbeslechting is cruciaal. Nationale vertegenwoordigers coördineren en wisselen steeds vaker goede verkiezingspraktijken uit.

Rol van maatschappelijk middenveld

Vrije media en een actieve civil society zijn essentieel voor de bescherming van de democratie. Ondanks dat de EU over het algemeen een veilige ruimte biedt voor onafhankelijke media, zijn er zorgen over arrestaties, surveillance en geweld tegen journalisten.De verkiezingen van 2024 toonden aan dat hoewel belangrijke stappen zijn gezet, verdere harmonisatie en hervormingen nodig blijven om democratische praktijken te waarborgen. Election-Watch.EU zal een definitief rapport publiceren met aanbevelingen om de integriteit van Europese verkiezingen te versterken.

Meer info op:

https://www.wahlbeobachtung.org/en

Voor meer informatie of vragen kunt u contact opnemen via office@election-watch.eu of bellen naar +32 493 639 761

Ik, Andy Vermaut van indegazette.be, benadruk steeds dat de Pressclub van Brussel niet verantwoordelijk is voor de inhoud van de persconferenties die bij hen worden georganiseerd. De Pressclub biedt vooral een platform waar een breed scala aan persconferenties plaatsvindt, georganiseerd door diverse entiteiten, organisaties, instellingen en zelfs staatsactoren. Zij faciliteren enkel de ruimte voor deze bijeenkomsten en zijn niet betrokken bij de inhoudelijke aspecten ervan.