Peter Bossu pleit voor een eerlijk verhaal over natuurbehoud in Vlaanderen

24 april 2025

Op 24 april 2025 bracht Peter Bossu, een gedreven stem in het natuurdebat, een krachtige boodschap in de Westhoek en verDER. Terwijl Vlaanderen successen viert met de terugkeer van soorten zoals de zeearend, otter en bever in beschermde natuurgebieden, waarschuwt hij voor de alarmerende achteruitgang van biodiversiteit in landbouwgebieden. Zijn pleidooi, geworteld in feiten en nuance, roept op om zowel de hoopvolle als de zorgwekkende kanten van natuurbehoud te belichten, zonder een van beide te negeren.

Successen in reservaten

Peter Bossu benadrukt de vooruitgang in natuurgebieden zoals het Heuvelland, De Blankaart, Lampernisse, Stuivekenskerke en de kustzone. Dankzij inspanningen van het Regionaal Landschap en de Vlaamse Landmaatschappij zijn bossen, houtwallen, boomgaarden, hagen en poelen aangelegd. In De Blankaart broeden opnieuw steltlopers, lepelaars, ooievaars, zilverreigers en zelfs zeearenden. Bossu ziet deze resultaten als bewijs dat investeringen in natuurherstel vruchten afwerpen. Een voorbeeld is het project “De 3 Mussen” in de Handzamevallei, Diksmuide, waar landbouwers en natuurbeschermers samenwerken om biodiversiteit te versterken.

Een crisis buiten de reservaten

Buiten deze beschermde zones schetst Peter Bossu een somber beeld. In landbouwgebieden, waar veel van Vlaanderens open ruimte ligt, verkeert de biodiversiteit in crisis. Vogels zoals de huismus, veldleeuwerik, patrijs en kievit zijn in enkele decennia met 50 tot 90 procent afgenomen. In de Noordzee verschuift de kabeljauw noordwaarts door opwarming, terwijl kleine haaiensoorten zijn plek innemen. Insecten, essentieel voor ecosystemen, kampen met dramatische verliezen. Tussen 1992 en 2024 daalden vlinderpopulaties met 56 procent, met graslandvlinders zelfs met 69 procent. De argusvlinder verloor 98 procent van zijn populatie, en bijen en hommels volgen een vergelijkbare trend.

Landbouw als knelpunt

Peter Bossu wijst op de cruciale rol van de landbouw, een sector die afhankelijk is van gezonde ecosystemen maar vaak weerstand biedt tegen natuurbeleid. In 2024 noemde premier Alexander De Croo de landbouw “de kanarie in de koolmijn”, een metafoor die Bossu omarmt om de ecologische ontwrichting te illustreren. Slechte waterkwaliteit, gebrek aan waterinfiltratie, verarmde bodems en overmatig gebruik van stikstof en pesticiden bedreigen de productiviteit. Zonder insecten voor bestuiving of vruchtbare bodems staat de voedselproductie op het spel, waarschuwt hij.

De sleutelrol van insecten

Insecten zijn voor Peter Bossu een cruciale indicator van biodiversiteit. Hun achteruitgang, versneld door pesticiden en klimaatopwarming, noemt hij alarmerend. Stuifmeel in hommelkolonies kan tot 27 soorten pesticiden bevatten, en hogere temperaturen versterken de schade. Muggenlarven voeden vissen en libellen, terwijl vliegenlarven afval opruimen. Zonder deze helpers zou het ecosysteem instorten. Bossu benadrukt dat de afname van nectar en stuifmeel door extremere weersomstandigheden bestuivers zoals bijen en vlinders verder in de knel brengt.

Een oproep tot nuance

Peter Bossu pleit voor een en-en-verhaal in het natuurdebat. Sommigen willen vooral successen zoals de zeearend benadrukken, maar hij vindt dat de bredere crisis niet verzwegen mag worden. In de Westhoek broeden zeearenden in een goed beheerd reservaat, maar in omliggende landbouwgebieden blijft de biodiversiteit zorgwekkend. Projecten zoals “De 3 Mussen” tonen dat samenwerking mogelijk is, maar Bossu waarschuwt dat de schaal te beperkt blijft om de negatieve trend te keren.

Beleid en actie nodig

Voor Peter Bossu biedt de recent goedgekeurde Europese natuurherstelwet een kans om natuurbehoud te versterken. Meer investeringen in reservaten en landschapsherstel, zoals in Lampernisse, zijn cruciaal. Consumenten kunnen bijdragen door te kiezen voor biologische producten of natuurvriendelijke merken. Bossu gelooft dat het tij kan keren, maar alleen met moedig beleid en collectieve inzet. Peter Bossu’s boodschap is helder: natuurbehoud vraagt om een eerlijk verhaal. De successen in reservaten verdienen erkenning, maar de crisis in landbouwgebieden en insectenpopulaties vereist dringende actie. Door beide kanten te belichten, kan Vlaanderen een duurzamere toekomst bouwen, waar natuur en landbouw elkaar versterken.

Bronnen:

• Standpunt van Peter Bossu, 24 april 2025
• Natuurpunt
• Natuurmonumenten Nederland
• Insectenbehoud strategieën
• Europese milieuwetgeving
• Bart Goudeseune, Dirk Draulans en Bart Castelein
• Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO)
• De Standaard, weekendkrant 19-20 april 2025
• Waar er nog ruimte voor is – over natuur in de Westhoek… Een tussenstand. Peter Bossu, Uitgeverij De Boek, 2024