Rechts-extremisme in Europa: toenemende dreiging, nieuwe trends en verontrustende cijfers
02 januari 2025
Twee terroristische aanslagen verijdeld in Frankrijk en Luxemburg
In 2023 werden in de Europese Unie twee geplande terroristische aanslagen met een rechts-extremistische achtergrond voorkomen, één in Frankrijk en één in Luxemburg. In Luxemburg leidde de verijdelde aanval tot de arrestatie van een lone actor. Deze verdachte had via meerdere online berichten zijn intentie uitgesproken om een semi-automatisch aanvalswapen en een Glock-pistool aan te schaffen. Zijn plannen zouden geïnspireerd zijn door de Columbine-schietpartij van 1999, waarbij twee studenten in de Verenigde Staten twaalf leerlingen en een leraar doodden voordat zij zelfmoord pleegden.
De incidenten in Frankrijk en Luxemburg onderstrepen het gevaar dat uitgaat van lone actors, die vaak opereren buiten de radar van autoriteiten. Dit maakt het opsporen en voorkomen van hun acties een complexe en urgente taak voor veiligheidsdiensten.
Opkomst van jonge rechts-extremisten in Europa
Een zorgwekkende trend is de groeiende betrokkenheid van jongeren bij rechts-extremistische bewegingen. Steeds meer jonge individuen nemen een actieve rol op als propagandisten, rekruteerders en organisatoren van aanvallen. Ze spelen een sleutelrol in het verspreiden van extremistische ideologieën en het aanzetten tot geweld, zowel online als offline.
Deze ontwikkeling wordt versterkt door de opkomst van nieuwe rechts-extremistische groepen op digitale platforms, die een wereldwijde aanhang nastreven. Veel van deze groepen gebruiken sociale media om sociale spanningen uit te buiten en radicale boodschappen te verspreiden. Narratieven zoals ecofascisme, anti-systeemretoriek en militant accelerationisme (het versnellen van maatschappelijke chaos) winnen aan populariteit binnen deze kringen.
Arrestaties en veroordelingen: statistieken uit 2023
In totaal werden 26 personen gearresteerd voor rechts-extremistische misdrijven in 10 EU-lidstaten. Dit is een daling ten opzichte van voorgaande jaren, waarin 45 arrestaties plaatsvonden in 2022 en 64 in 2021. De meeste arrestaties vonden plaats in Nederland (5), gevolgd door België, Italië en Frankrijk (ieder 4). Andere landen waar arrestaties werden verricht zijn Finland, Slovakije, Kroatië, Duitsland, Litouwen en Ierland.
Alle verdachten waren man, en hun leeftijd varieerde van 16 tot 58 jaar. De meerderheid was staatsburger van het land waarin zij werden gearresteerd. In veel gevallen werden de verdachten aangeklaagd voor opruiing en bedreigingen, gevolgd door planning of voorbereiding van aanvallen, deelname aan terroristische organisaties en het verspreiden van propaganda.
Opmerkelijke gevallen zijn onder meer:
- In Slovakije werd een verdachte gearresteerd voor het aanzetten tot aanvallen op Joodse doelen, zwarte mensen en de LGBTQ+-gemeenschap. De verdachte gaf ook instructies voor het maken van wapens en explosieven.
- In Italië werden vier personen gearresteerd die deel uitmaakten van de terroristische organisatie Fronte Legionario Sardo (Sardijns Legioenair Front). De groep was sinds 2018 actief in het verspreiden van fascistische propaganda en het plannen van aanvallen.
Rechts-extremistische verdachten maken vaak gebruik van eenvoudig verkrijgbare wapens, zoals vuurwapens, messen en zelfgemaakte explosieven. Online platforms blijven een belangrijke rol spelen in het faciliteren van de toegang tot wapens, inclusief 3D-geprinte vuurwapens.
Opkomst van 3D-geprinte wapens
Een alarmerende trend is de populariteit van 3D-geprinte vuurwapens binnen rechts-extremistische netwerken. Tijdens huiszoekingen werden regelmatig blauwdrukken, instructies en 3D-printers aangetroffen. Vooral de FGC-9, een semi-automatisch wapen dat bekend staat om zijn betrouwbaarheid, is populair binnen deze kringen. Dit type wapen kan relatief eenvoudig worden vervaardigd met online verkrijgbare materialen.
In Finland werd een verdachte gearresteerd voor het vervaardigen van FGC-9-wapens met terroristische intenties en het verspreiden van extremistische propaganda. In Nederland werden vijf jongeren gearresteerd, variërend in leeftijd van 16 tot 19 jaar. Zij werden beschuldigd van opruiing, het bezit van vuurwapens en het delen van kennis over 3D-geprinte wapens.
Sportscholen als broedplaatsen voor radicalisering
Een andere opvallende ontwikkeling is het gebruik van sportscholen en vechtsportcentra als dekmantel voor radicalisering. In verschillende EU-landen worden dergelijke locaties gebruikt om extremistische netwerken te versterken, fysieke training te combineren met ideologische indoctrinatie, en rekruten te werven.
Veroordelingen in 2023
In 2023 werden 35 rechts-extremistische verdachten veroordeeld in EU-lidstaten, waaronder België, Frankrijk, Duitsland, Nederland en Finland. Onder de veroordelingen bevonden zich:
- Vier jonge neonazi’s in Frankrijk, die actief waren op online platforms en gefascineerd door jihadistisch terrorisme. Zij kregen straffen variërend van drie tot achttien jaar cel.
- Vier mannen in Finland die schuldig werden bevonden aan het vervaardigen van 3D-geprinte wapens en het ontvangen van terroristische training. Zij werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van zeven maanden tot drie jaar en vier maanden.
Een groeiende uitdaging voor Europa
De dreiging van rechts-extremistisch geweld blijft toenemen. Met de opkomst van jonge extremisten, de integratie van geavanceerde technologieën en het gebruik van fysieke trainingsfaciliteiten, wordt de uitdaging steeds complexer. Dit benadrukt de noodzaak van nauwe samenwerking tussen EU-lidstaten om deze ideologieën aan te pakken en escalatie te voorkomen.
