“Actieve participatie is het beste medicijn tegen maatschappelijke verdeeldheid”
17 maart 2025
De huidige samenleving staat voor grote uitdagingen, waarbij verdeeldheid steeds zichtbaarder wordt. Tijdens een recente bijeenkomst, die plaatsvond op maandag 17 maart in het Europees Economisch en Sociaal Comité in Brussel, werd duidelijk dat actieve betrokkenheid en dialoog essentiële instrumenten zijn om het vertrouwen binnen de samenleving te herstellen.
Dialoog als verbindende factor
Tijdens de bijeenkomst spraken meerdere prominente sprekers zich uit over het belang van actieve participatie van burgers en maatschappelijke organisaties. Betrokkenheid van burgers wordt gezien als cruciaal om sociale samenhang te bevorderen en polarisatie tegen te gaan. De aanwezigen benadrukten hoe belangrijk het is dat burgers betrokken worden bij besluitvormingsprocessen, zodat zij zich erkend en gehoord voelen.
Volgens het Democratie Index-rapport van 2024 ervaren veel burgers dat hun politieke partijen onvoldoende inspelen op maatschappelijke uitdagingen, wat leidt tot vervreemding en frustratie. Veel mensen voelen zich buitengesloten uit politieke processen en willen graag als volwaardige burgers behandeld worden in plaats van als passieve belanghebbenden.
Actieve participatie biedt antwoord op onzekerheid
Hoogleraar Albena Azmanova, gespecialiseerd in politieke en sociale wetenschappen, hield tijdens haar keynote speech “From Polarisation to Collaboration: Can Democracies Dream Big Again?” een pleidooi tegen economische onzekerheid. Zij stelde dat voortdurende onzekerheid mensen uitput, waardoor zij minder geneigd zijn tot actieve politieke betrokkenheid. Volgens haar draagt dit direct bij aan de opkomst van leiders die stabiliteit beloven ten koste van democratische waarden.
Azmanova benadrukte dat het noodzakelijk is om beleid dat economische onzekerheid creëert, zoals voortdurende bezuinigingen op openbare diensten en sociale zekerheid, kritisch te evalueren en waar nodig te herzien. Volgens haar kan de samenleving alleen veerkrachtig blijven als er voldoende middelen en juridische bescherming beschikbaar zijn voor maatschappelijke organisaties.
Betrokkenheid als middel tegen polarisatie
Tijdens het panelgesprek “Still united in diversity?”, gemodereerd door Shada Islam, wisselden diverse prominente deelnemers van gedachten, waaronder Younous Omarjee (vicevoorzitter van het Europees Parlement), Adriana Porowska (Minister voor het maatschappelijk middenveld namens het Poolse voorzitterschap van de Raad), Szabolcs Schmidt (Europese Commissie, DG JUST), Brikena Xhomaqi (medevoorzitter van de EESC Liaison Group), Petros Fassoulas (secretaris-generaal van European Movement International) en Mădălina-Mihaela Antoci (National Youth Council of Moldova).
Tijdens het evenement werd benadrukt dat maatschappelijke betrokkenheid een effectief middel is tegen toenemende polarisatie. Door burgers actief te laten participeren in dialogen en discussies, neemt isolatie af en groeit het onderlinge begrip. Burgers ervaren hierdoor een sterker gevoel van verantwoordelijkheid en saamhorigheid. Dat gevoel is volgens de aanwezigen essentieel voor een stabiele en gezonde democratische samenleving.
De Europese Commissie kondigde aan een speciale strategie te ontwikkelen om maatschappelijke organisaties beter te ondersteunen, wat door de aanwezigen werd verwelkomd. Deze nieuwe aanpak moet zorgen dat organisaties voldoende middelen krijgen om hun cruciale rol goed uit te voeren.
Sprekers benadrukten tevens het belang van bescherming van het recht op demonstratie en vrije meningsuiting, vooral in tijden waarin deze rechten onder druk staan. Daarnaast wezen zij erop dat maatschappelijke organisaties de kern vormen van democratische systemen, omdat zij burgers ondersteunen en activeren om hun rechten te verdedigen en betrokken te blijven.
De Europese Civil Society Week mocht bovendien bijzondere gasten verwelkomen: journalisten uit heel Europa, waaronder Lou Cupurdija (Kroatië), Zsolt Kerner (Hongarije), Karoly Less (Slowakije), Ana-Maria Cristina Mirzac (Roemenië), Kurt Nielsen (Denemarken), Dario Rochow (Duitsland), Stratsimir Trifonov (Bulgarije), Federica Vaccaro (Italië), Andy Vermaut (België), Miklos Barabas en Emese Barabas (Hongarije) die verbonden waren aan de communicatie in de media rond de Europese Cohesieprojecten.
Tot slot werd duidelijk gemaakt dat een toekomst met vrede, welvaart en rechtvaardigheid binnen handbereik ligt, mits burgers en maatschappelijke organisaties voldoende ondersteund worden om hierin een leidende rol te nemen.
Bronnen: Europees Economisch en Sociaal Comité Democratie Index 2024 Albena Azmanova, professor politieke en sociale wetenschappen Europese Commissie
