Een resultaatgericht cohesiebeleid: toekomstvisie voor de EU

17 maart 2025

Noodzaak tot hervorming en versterking van het cohesiebeleid

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) pleit voor een versterking van het cohesiebeleid van de Europese Unie. Het beleid, dat als essentieel wordt beschouwd voor economische en sociale samenhang, moet worden aangepast aan de toekomstige uitdagingen en behoeften binnen het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) vanaf 2028. Hierbij ligt de focus op een duurzaam concurrentievermogen en inclusiviteit, zodat geen enkele regio achterblijft.

De recente verhoging van de EU-begrotingscapaciteit met het NextGenerationEU-instrument tot ongeveer 1,8% van het bruto binnenlands product (bbp) mag niet worden teruggedraaid. Integendeel, het aandeel van het cohesiebeleid binnen de EU-begroting moet in het nieuwe MFK worden gehandhaafd of zelfs verhoogd.

Fundamentele principes voor een toekomstgericht cohesiebeleid

Om het cohesiebeleid effectief te laten inspelen op de maatschappelijke en economische behoeften, stelt het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) voor om het te baseren op enkele kernprincipes. Partnerschap, gedeeld beheer en multilevel governance vormen de basis, waarbij zowel nationale als regionale overheden, steden en maatschappelijke organisaties actief worden betrokken. Daarnaast zijn een plaatsgebonden aanpak, resultaatgerichtheid en vereenvoudiging van administratieve processen cruciaal voor de effectiviteit van het beleid.

Thematische concentratie moet gericht zijn op de strategische prioriteiten van de EU, zoals technologische innovatie, digitalisering, arbeidsmarktontwikkeling en de groene transitie. Ook moet er expliciet aandacht zijn voor armoedebestrijding en sociale cohesie, met specifieke maatregelen voor kwetsbare regio’s en grensgebieden.

Efficiëntere verdeling en benutting van middelen

Een resultaatgerichte aanpak biedt een helder kader voor het toewijzen en benutten van cohesiemiddelen. Dit vereist een nauwere monitoring van hoe deze middelen bijdragen aan beleidsdoelstellingen, zonder onnodige bureaucratische last te creëren. Langetermijneffecten van cohesie-investeringen moeten erkend worden en mogen niet onder druk staan van de eis tot directe resultaten.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) onderstreept dat sociale investeringen, zoals huisvesting en toegang tot kwalitatieve publieke diensten, een integraal onderdeel moeten zijn van het cohesiebeleid. Dit draagt bij aan een structureel verbeterde levenskwaliteit in alle EU-regio’s en ondersteunt een rechtvaardige transitie naar een duurzamere economie.

Meer flexibiliteit en minder administratieve lasten

Om de doeltreffendheid van het cohesiebeleid te vergroten, pleit het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) voor meer flexibiliteit binnen de cohesiefondsen, zodat middelen efficiënter kunnen worden ingezet. Herverdeling van budgetten tussen programma’s moet mogelijk zijn, maar zonder nadelige gevolgen voor minder ontwikkelde regio’s.

Daarnaast is vereenvoudiging een noodzakelijke stap om de bureaucratische complexiteit van het huidige systeem te verminderen. Het streven is om regelgeving duidelijker en gebruiksvriendelijker te maken, zonder afbreuk te doen aan transparantie en controlemechanismen.

Sociale en economische veerkracht als prioriteit

Het cohesiebeleid moet bijdragen aan een veerkrachtige en sociaal inclusieve Europese economie. Hierbij spelen factoren zoals toegang tot hoogwaardige werkgelegenheid, demografische uitdagingen en sociale zekerheid een sleutelrol. Ook de rol van maatschappelijk middenveld in de besluitvorming moet worden versterkt, waardoor burgers en belanghebbenden actief kunnen bijdragen aan beleidsvorming en uitvoering.

De uitdagingen waar de EU-regio’s voor staan, waaronder klimaatverandering, digitalisering en geopolitieke onzekerheden, vereisen een toekomstbestendige benadering van het cohesiebeleid. Investeringen moeten gericht zijn op structurele versterking van regio’s, met bijzondere aandacht voor grensregio’s en gebieden die economisch achterblijven.

Een strategisch en duurzaam kader voor de toekomst

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) benadrukt dat een modern cohesiebeleid hand in hand moet gaan met een brede strategie voor Europees concurrentievermogen. Dit houdt in dat investeringen niet alleen gericht zijn op economische groei, maar ook op sociale duurzaamheid en inclusieve ontwikkeling. Daarbij is het van belang dat de implementatie wordt ondersteund door duidelijke en meetbare doelstellingen, zonder overmatige administratieve lasten.

Met een hernieuwd en toekomstgericht cohesiebeleid kan de EU haar strategische doelstellingen beter verwezenlijken en de kloof tussen regio’s verder verkleinen. Dit vergt politieke daadkracht en een flexibele aanpak die zich aanpast aan de veranderende economische en maatschappelijke realiteit.

Deze boodschap wordt ook gepresenteerd aan de leden van Everyday Cohesion, journalisten en vertegenwoordigers van de civili society die zich ook allemaal inzetten voor een sterker cohesiebeleid in de EU.

Groepsleden:

Lou Cupurdija (Croatian Radiotelevision – Radio station Osijek, Student radio show – Brtva glave, Kroatië)
Zsolt Kerner (24.hu, Hongarije)
Karoly Less (komarnoviny.sk, Slowakije)
Ana-Maria Cristina Mirzac (Giurgiu Municipality, Roemenië)
Kurt Nielsen (Freelance, Denemarken)
Dario Rochow (Schwerin Lokal, Duitsland)
Stratsimir Trifonov (Rousse Info, Bulgarije)
Federica Vaccaro (ESN Palermo, Italië)
Andy Vermaut (https://www.indegazette.be/, België)
Miklos Barabas (European House Budapest, Hongarije)
Emese Barabas (European House Budapest, Hongarije)

Onze deskundige begeleiders tijdens deze sessie

Tijdens deze sessie werden we deskundig begeleid door Justyna Ochedzan, lid van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) namens Groep 3, en Georgios Meleas van de EESC ECO-afdeling. Hun inzichten en expertise over het EESC-advies “Result-oriented Cohesion policy” (ECO/654) hebben een cruciale rol gespeeld in de verdieping en richting van deze discussies. Hun bijdrage heeft ons geholpen om de kernprincipes en uitdagingen van een resultaatgericht cohesiebeleid beter te begrijpen en vorm te geven.

Andy Vermaut