België verdient beter: de rechtsstaat als speelbal van macht en leugens (opinie)
03 april 2025
De Belgische rechtsstaat bloedt. Wat ooit een baken van rechtvaardigheid had moeten zijn, is verworden tot een moeras van stilzwijgen, manipulatie en schaamteloze doofpotten. Vijf donkere vlekken op onze geschiedenis – 1987, 2000, 2009, 2011 en 2014 – bewijzen dat de top van het gerecht, vooral in Brussel, de wet niet dient, maar kneedt naar eigenbelang. In 2025 bereikt dit drama een climax: drie sleutelinstanties – de Advies- en Onderzoekscommissie van de Hoge Raad voor de Justitie, het Parket bij het Hof van Cassatie en de Nationale Orde van Advocaten – staan voor een ultimatum. Na aangetekende brieven in maart krijgen ze tot eind april de tijd om de leugens af te zweren en het verleden recht te zetten. Doen ze dat niet, dan wacht het Hof van Assisen. Dit is geen waarschuwing meer, dit is een noodkreet.
Een geschiedenis van verraad
Laten we terugblikken, want het verleden liegt niet – in tegenstelling tot sommige magistraten. In 1987 werd een arrest gewezen dat later als vervalst werd ontmaskerd. Een rechterlijke uitspraak, bedoeld om recht te spreken, bleek een schaamlap voor machtsmisbruik. Fast forward naar 2000: een drukpersmisdrijf, uitgevoerd met chirurgische precisie, legde de pas opgerichte Hoge Raad voor de Justitie lam, een orgaan dat na een gruwelijke zaak in 1996 juist bedoeld was om het vertrouwen te herstellen. Maar het bleef niet bij incidenten. In 2009 werd een Eerste Minister opgeofferd aan een gerechtelijke beslissing die artikel 103 van de Grondwet met voeten trad, terwijl de procureur-generaal bij Cassatie zweeg in een interne brief van 28 januari. De waarheid? Die werd begraven om de façade van het systeem te redden.
En dan 2011: een banale kwestie over een buurtweg in Buggenhout groeide uit tot een symbool van rechterlijke willekeur, waarbij de wet moedwillig werd genegeerd. Drie jaar later, in 2014, speelde een zaak in Overijse zich af als een tragisch toneelstuk, met een vrederechter die de regels tartte en een systeem dat hem de hand boven het hoofd hield. Vijf keer, vijf littekens op de rechtsstaat. En toch bleef het stil in de Wetstraat, waar politici liever wegkeken dan ingrepen.
De weerklank van Dreyfus
Wie denkt dat dit Belgisch exceptionalisme is, vergist zich. Ruim een eeuw geleden worstelde Frankrijk met een gelijkaardige crisis: de Dreyfusaffaire. Een officier werd in 1894 onterecht veroordeeld voor spionage, terwijl de Franse regering in 1899 al wist dat hij onschuldig was. Toch duurde het tot 1906 voor gerechtigheid zegevierde. Waarom? Omdat de machthebbers zich verscholen achter loze kreten als “de zaak is gesloten” en “de rechters spraken onafhankelijk”. Ministers wasten hun handen in onschuld, terwijl het leger en de rechterlijke top hun leugens beschermden. België anno 2025 lijkt griezelig dicht bij dat Frankrijk van 1899 te staan. Een doofpotcultuur waarin de wet buigt voor de toga, niet andersom.
Neem de zaak van 19 december 2008. Een rechterlijke beslissing dwong een Eerste Minister tot aftreden, in strijd met de Grondwet. Bewijzen van onschuld lagen op tafel, maar de procureur-generaal bij Cassatie verkoos zwijgen boven actie. Een interne brief, gedateerd 28 januari 2009, werd een stille getuige van die lafheid. Dit was geen vergissing, dit was een keuze. Net zoals in Frankrijk destijds, waar de waarheid te gênant was voor de elite, werd in België de rechtsstaat geofferd op het altaar van zelfbescherming.
Een vrederechter en een moord
De rot zit dieper dan ooit. In Zaventem speelt een vrederechter al sinds 2015 een bedenkelijke rol. Beschuldigd van het schenden van artikel 725 van het Gerechtelijk Wetboek, bleef hij onaantastbaar, ondanks processen-verbaal uit 2013 en 2015. Oproepen om artikel 441 van het Strafwetboek in te zetten – een mechanisme om onwettige rechterlijke beslissingen te corrigeren – werden genegeerd. Het gevolg? Een zaak die in 2022 escaleerde tot een moord in Overijse, een drama dat mogelijk voorkomen had kunnen worden als het gerecht zijn werk had gedaan. Dit is geen geïsoleerd incident, maar een symptoom van een systeem dat liever zwijgt dan zuivert.
En nu, in 2025, dreigt een nieuwe zaak rond een burger met belangen in een NV hetzelfde pad op te gaan. Een vals arrest ligt op de loer, tenzij het parket bij Cassatie eindelijk de moed vindt om de waarheid te spreken. De klok tikt. Eind april is de deadline, en de inzet is hoog: een proces voor het Hof van Assisen, een symbolische afrekening met decennia van bedrog.
Politieke verantwoordelijkheid
Wie draagt de schuld? Niet alleen de magistraten, maar ook de politiek. Jarenlang keken regeringen toe terwijl de rechterlijke macht in Brussel verkruimelde. De oprichting van de Hoge Raad voor de Justitie na 1996 was een belofte aan de burger: nooit meer een gerecht dat faalt. Maar die belofte werd gebroken. Nieuwe leden van de Advies- en Onderzoekscommissie kregen in 2025 een mandaat om in te grijpen, maar durven ze? Of blijven ze gevangen in de Brusselse bubbel, waar macht en stilzwijgen hand in hand gaan?
Dit is geen technisch debat voor juristen, dit is een politieke strijd. De Wetstraat kan niet langer wegkijken. Europa kijkt mee, en de burger verdient antwoorden. Hoe lang nog voor een parlementaire onderzoekscommissie de Augiasstal van de Belgische justitie uitmest? Hoe lang nog voor de rechtsstaat weer ademhaalt?
Een oproep aan de natie
De Belgische rechterlijke macht is een stal waar de mestlaag zo hoog ligt dat zelfs eerlijke advocaten en magistraten niet ontsnappen aan de stank. Maar er is hoop. De geschiedenis toont dat gerechtigheid kan overwinnen. Frankrijk deed het in 1906, toen de leugens uiteen eindelijk barstten. België kan dat nu doen, in 2025. Eind april is geen willekeurige datum, het is een breekpunt. De drie instanties in Brussel – de Hoge Raad, het parket en de advocatenorde – moeten kiezen: de waarheid of de afgrond.
Dit is geen tijd voor halve maatregelen. De rechtsstaat is geen luxe, het is de ruggengraat van een democratie. Als die breekt, blijft er niets over dan wantrouwen en chaos. België verdient beter. De burger verdient beter. Laat 2025 het jaar zijn waarin de leugens sterven en de wet herleeft. De tijd van zwijgen is voorbij.
Bronnenoverzicht
- E-mailcorrespondentie van 31 maart en 3 april 2025, bron is bekend bij de redactie
- Historische gegevens over de Dreyfusaffaire
- Belgische gerechtelijke documenten en wetgeving
