Daniël de Liever over de impact van technologie op de algemene geestelijke gezondheid

Met de wereldwijde toenemende afhankelijkheid van technologie, vooral sociale media, worden de negatieve effecten op onze mentale gezondheid steeds zichtbaarder. Volgens recent onderzoek brengt het gebruik van sociale media vooral bij jongeren in Europa en de Verenigde Staten ernstige psychische risico’s met zich mee. Zo leidt intensief gebruik van sociale media tot een verlaagde levensvreugde bij meisjes tussen de 11 en 13 jaar en jongens tussen de 14 en 15 jaar.

Sociale media bedrijven maken gebruik van algoritmes die gebruikers zo lang mogelijk online houden, wat bijdraagt aan excessief gebruik en gedragsontregeling. Hierdoor worden het menselijk welzijn en financiële winst tegenstrijdige doelen. Vooral jongeren, die gevoeliger zijn voor risicogedrag en verslavingen, worden hierdoor extra blootgesteld aan mentale uitdagingen.

Het idee dat technologie, vooral in de vorm van high-tech industrieën, altijd een positieve bijdrage levert aan de samenleving is een misvatting. Dit idee staat in schril contrast met de realiteit waarbij technologische vooruitgang vaak ten koste gaat van menselijke waarden en welzijn. Dit is terug te zien in de milieuvervuiling en andere gezondheidsproblemen die door technologische ontwikkelingen worden veroorzaakt.

Er ontstaat steeds meer waardering voor ‘low-tech’ alternatieven, die minder verslavend zijn en meer gericht op menselijke interactie. Dit biedt een tegenwicht tegen de dominantie van high-tech en stimuleert een samenleving waar technologie een middel is en geen doel.

Filosofen zoals Jacques Ellul en Friedrich Junger hebben gewezen op de gevaren van technologisch determinisme, waarbij technologie de menselijke behoeften en verlangens gaat vormen en beheersen. Zij pleiten voor een samenleving waarin technologie dient ter ondersteuning van menselijke waarden en niet andersom. De groeiende mentale gezondheidscrisis kan niet opgelost worden door enkel technologische oplossingen. Er is een fundamentele verandering nodig in hoe we technologie integreren in onze samenleving. Dit vereist een herbezinning op onze waarden en het creëren van een maatschappij waarin menselijk welzijn centraal staat.