De strijd om de macht binnen Hamas: Wie volgt Yahya Sinwar op en welke kant zal de organisatie opgaan?

Bron foto: @majoramitbansal

20 oktober 2024

De plotselinge dood van Yahya Sinwar, een van de meest gevreesde leiders van Hamas, heeft de Palestijnse beweging in een machtsvacuüm geduwd. Terwijl de wereld gespannen toekijkt, begint de interne strijd om zijn opvolging. Wie wordt de nieuwe sterke man die Hamas door de woelige tijden heen zal leiden? Verschillende bronnen, waaronder de BBC, hebben bevestigd dat Khalil al Hayya, plaatsvervangend voorzitter van het Politiek Bureau van Hamas, momenteel de grootste kans maakt om de leiding over te nemen. Maar wie is Khalil al Hayya, en wat kunnen we verwachten van zijn mogelijke leiderschap? De toekomst van de Gazastrook, en misschien wel van het gehele Midden-Oosten, hangt aan een zijden draadje.

Volgens verschillende functionarissen binnen Hamas, die spraken met zowel de BBC als het Instituut voor de Studie van Oorlog (CTP-ISW), is Khalil al Hayya de meest waarschijnlijke opvolger van Yahya Sinwar. Al Hayya is geen onbekende binnen de gelederen van Hamas. Als een van de meest invloedrijke figuren binnen het Politiek Bureau en een vertrouweling van Iran, wordt hij gezien als een voorvechter van de harde lijn die Hamas al jaren volgt.

Volgens bronnen binnen de organisatie wordt er “zeer binnenkort” een interne discussie opgestart om te beslissen wie Sinwar zal opvolgen. Toch lijkt al Hayya al een voorsprong te hebben op andere potentiële kandidaten. Dit zou betekenen dat Hamas, onder zijn leiding, weinig zou veranderen in de huidige strategie en koers. Een koers die gekenmerkt wordt door voortdurende confrontatie met Israël en nauwe samenwerking met Iran. Analisten van CTP-ISW stellen dat al Hayya’s leiderschap zeer waarschijnlijk een voortzetting zal zijn van Sinwar’s radicale beleid, wat de spanningen in de regio verder zou kunnen doen oplaaien.

Yahya Sinwar liet tijdens zijn tijd als leider van Hamas een duidelijke erfenis achter: geen concessies aan Israël, geen compromissen over de Palestijnse zaak, en een sterke focus op militaire macht. Onder zijn bewind werden verschillende gewapende aanvallen op Israël uitgevoerd, waaronder raketaanvallen vanuit de Gazastrook. Het feit dat Hamas, ondanks het verlies van Sinwar, geen verandering in hun eisen voor een staakt-het-vuren of gijzelaarsdeal wil aanbrengen, is een duidelijk teken dat de hardliners binnen de beweging nog steeds het hoogste woord voeren. Dit werd bevestigd door een anonieme Hamas-functionaris die aan de BBC verklaarde dat de voorwaarden voor een mogelijke wapenstilstand “onveranderd” blijven.

De geopolitieke implicaties van deze machtswisseling binnen Hamas zijn enorm. Khalil al Hayya, die zoals eerder vermeld sterke banden heeft met Iran, blijft intussen werken aan de internationale positionering van Hamas. Op 19 oktober 2024 leidde hij een Hamas-delegatie naar Turkije, waar hij de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, ontmoette. Tijdens deze bijeenkomst werden de recente ontwikkelingen in de Gazastrook besproken, evenals de besprekingen tussen Hamas en Fatah in Caïro, die gericht waren op de machtsovername in Gaza na de oorlog.

Turkije speelt een steeds belangrijkere rol in de diplomatie rond het Israëlisch-Palestijns conflict. President Recep Tayyip Erdoğan heeft zich meermaals uitgesproken voor de rechten van de Palestijnen en fungeert als bemiddelaar tussen de verschillende facties. Dit, in combinatie met de invloed van Iran, kan ervoor zorgen dat Hamas onder leiding van al Hayya zijn greep op de Gazastrook verder versterkt.

Iran, dat al jarenlang een trouwe bondgenoot is van Hamas, zal ongetwijfeld proberen zijn invloed op de organisatie te vergroten na de dood van Sinwar. De betrekkingen tussen Hamas en Iran zijn de afgelopen jaren steeds sterker geworden, zowel op financieel als op militair vlak. Met Khalil al Hayya aan het roer kan worden verwacht dat deze samenwerking alleen maar intensiever zal worden. De Israëlische regering heeft al herhaaldelijk gewaarschuwd voor de groeiende invloed van Teheran in Gaza, en met de mogelijke benoeming van al Hayya lijkt dit scenario steeds realistischer te worden.

Volgens Israëlische inlichtingenbronnen, geciteerd door het CTP-ISW, zijn de wapentransporten van Iran naar Hamas de afgelopen maanden sterk toegenomen. Dit zou duiden op een gecoördineerde strategie tussen Hamas en Iran om de militaire capaciteit van de Palestijnse beweging te versterken. Het is niet ondenkbaar dat onder het leiderschap van al Hayya de confrontatie met Israël verder escaleert, wat de regio in een nieuw conflict zou kunnen storten.

De wereld houdt de adem in nu Hamas zich voorbereidt op een nieuwe leider. De keuze voor Khalil al Hayya kan niet alleen de toekomst van Gaza bepalen, maar ook de bredere geopolitieke verhoudingen in het Midden-Oosten beïnvloeden. Israël volgt de ontwikkelingen met argusogen en bereidt zich voor op alle mogelijke scenario’s. Onder leiding van premier Benjamin Netanyahu heeft Israël herhaaldelijk benadrukt dat het niet zal terugdeinzen voor militaire acties als de veiligheid van het land in gevaar komt. Dit betekent dat een verdere militarisering van Hamas onder al Hayya de spanningen in de regio alleen maar zal vergroten.

De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben intussen opgeroepen tot kalmte en diplomatieke oplossingen, maar het lijkt erop dat Hamas vastbesloten is om zijn harde lijn voort te zetten, ongeacht wie er aan het roer komt te staan. Dit betekent dat de komende weken cruciaal zullen zijn voor de toekomst van Hamas, Gaza en het bredere Israëlisch-Palestijnse conflict.

Hoewel Khalil al Hayya momenteel de grootste kanshebber lijkt om de nieuwe leider van Hamas te worden, blijft het nog onduidelijk hoe de interne machtsstrijd zich zal ontvouwen. Hamas, een organisatie die bekendstaat om haar gesloten karakter en strikte hiërarchie, heeft zelden inzicht gegeven in haar interne discussies. Dit maakt het voor buitenstaanders moeilijk om te voorspellen welke kant de organisatie op zal gaan.

Eén ding is echter zeker: de keuze voor al Hayya zou betekenen dat de huidige strategie van Hamas niet zal veranderen. Dit belooft een roerige toekomst voor de Gazastrook, waarbij de belangen van regionale spelers zoals Iran, Turkije en Israël allemaal op het spel staan. De internationale gemeenschap moet zich voorbereiden op een lange periode van onzekerheid en mogelijke escalaties in het Midden-Oosten.