Een 184 jaar lange reis: de evolutie van de Belgische architectuur tot vandaag

20 oktober 2024

Van bescheiden begin naar prestigieuze opleidingen: de geboorte van het architectuurdiploma in 1840

In 1840 zette België zijn eerste stappen in de formele architectuuropleiding aan de prestigieuze Académie des Beaux-Arts in Brussel. Met een curriculum dat begon met wiskunde en geometrie, legde dit de fundering voor wat later zou uitgroeien tot een van de meest gerespecteerde opleidingen van het land. Dit was niet zomaar een verandering in het onderwijs; het was de geboorte van een volledig nieuw beroep dat een cruciale rol zou spelen in de verdere ontwikkeling van de Belgische steden en landschappen.

Het ontstaan van de ingenieur-architect in 1843: een revolutie in het bouwproces

Drie jaar na de introductie van het architectuurdiploma, werd in 1843 een grote stap gezet door de Belgische overheid met de officiële erkenning van de graad van ingenieur-architect. Dit besluit was revolutionair: het verbond het artistieke aspect van architectuur met de technische en wetenschappelijke vereisten van het bouwproces. Ingenieur-architecten werden de sleutelfiguren in de ontwikkeling van complexe bouwwerken en grootschalige infrastructuurprojecten, een rol die ze nog steeds vervullen.

1896: het jaar van het eerste architectendiploma in België

De grote doorbraak voor architecten kwam in 1896 toen de eerste officiële architectendiploma’s werden uitgereikt door de Academie van Brussel. Deze erkenning betekende dat architectuur nu werd gezien als een volwaardig beroep. Dit was een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van de Belgische architectuur. Voor het eerst werden architecten formeel erkend voor hun expertise en professionaliteit, en dit legde de basis voor de latere oprichting van de Orde van Architecten.

Een baanbrekende verandering in 1930: de eerste vrouwelijke architect van België

Het jaar 1930 was een historische mijlpaal voor gendergelijkheid in de architectuurwereld. In dit jaar studeerde de eerste vrouwelijke architect af in België, een enorme stap voorwaarts in een tot dan toe door mannen gedomineerd beroep. Dit was een krachtige boodschap dat talent en bekwaamheid geen grenzen kennen op basis van gender. Het effende de weg voor vele vrouwen die hun stempel zouden drukken op de Belgische architectuur in de decennia die volgden.

Het Koninklijk Besluit van 1936: de standaardisering van het architectuuronderwijs

In 1936 werd het architectuuronderwijs verder geprofessionaliseerd met het Koninklijk Besluit van 5 mei. Dit besluit bracht een gestandaardiseerde opleiding die de adviezen van de Federatie van Belgische Architectenverenigingen (FAB) vrijwel volledig overnam. Deze regulering was een cruciaal moment in de geschiedenis, omdat het de kwaliteit van het architectuuronderwijs in België op een hoog niveau bracht, wat leidde tot de opleiding van generaties gerenommeerde architecten.

1939: de bescherming van de titel en het beroep van architect

De formele bescherming van de architectentitel kwam in 1939 met een belangrijke wet die onderwijsinstellingen het recht gaf om de titel toe te kennen. Deze wet zorgde ervoor dat de titel van architect niet zomaar door iedereen gedragen kon worden. Het waarborgde dat alleen erkende professionals, opgeleid aan geaccrediteerde instellingen, het beroep van architect konden uitoefenen.

De oprichting van de Orde van Architecten in 1963: de bewaker van de beroepsethiek

In 1963 werd de Orde van Architecten opgericht. Deze instelling was vanaf dat moment verantwoordelijk voor het waarborgen van de ethiek en de kwaliteit van de Belgische architectuur. De oprichting van de Orde zorgde voor een sterkere professionalisering van het beroep, waarbij architecten gebonden werden aan strikte gedragsregels en verplichtingen.

Het reglement van beroepsplichten in 1983: de basis voor ethiek en verantwoordelijkheid

De introductie van het reglement van beroepsplichten in 1983 legde de verantwoordelijkheid van architecten vast. Dit reglement is sindsdien een hoeksteen van de professionele ethiek binnen de Belgische architectuur, waarbij architecten verplicht worden om te werken volgens vastgelegde gedragsregels die de integriteit van het beroep beschermen.

Europese regelgeving in 1985: architecten in een geglobaliseerde wereld

Met de Europese Architectenrichtlijn (85/384/EEG) van 1985 werd de toegang tot het beroep van architect in heel Europa gestandaardiseerd. Vanaf dat moment waren enkel de titels van architect en burgerlijk ingenieur-architect geldig voor het uitoefenen van het beroep binnen Europa. Dit opende deuren voor Belgische architecten om internationaal hun expertise te delen en bij te dragen aan projecten over de hele wereld.

De Architect’s Council of Europe en de twee afdelingen van de Orde van Architecten

De oprichting van de Architect’s Council of Europe in 1988 en de opdeling van de Orde van Architecten in twee afdelingen in 2008 (de Vlaamse Raad en de Franstalige en Duitstalige Raad) zorgden ervoor dat de belangen van architecten nog beter werden behartigd. Deze afdelingen werken nu onafhankelijk en communautair, met een eigen focus op de specifieke behoeften van hun regio’s.

De hervorming van 2011: een nieuw tijdperk voor de Orde van Architecten

In 2011 werd een ingrijpende hervorming van de Orde van Architecten aangekondigd, ingegeven door de institutionele en socio-economische veranderingen in België. Deze hervorming was noodzakelijk om de Orde in lijn te brengen met de moderne vereisten van het beroep en de veranderende maatschappelijke behoeften.

2013: een halve eeuw van architecturale uitmuntendheid gevierd

In 2013 vierde de Orde van Architecten haar 50-jarig bestaan. Dit was een moment om terug te kijken op een halve eeuw van professionele vooruitgang en bij te dragen aan het voortdurende streven naar uitmuntendheid binnen de Belgische architectuur.

2023: zestig jaar Orde van Architecten – een blik op de toekomst

Dit jaar, in 2023, organiseert de Vlaamse Raad van de Orde van Architecten een vijfdelige debatreeks ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de Orde. Deze reeks richt zich op de toekomstige uitdagingen en kansen voor de Belgische architectuur in een snel veranderende wereld. Met een rijk verleden als inspiratiebron, blijft de Orde van Architecten bouwen aan een duurzame en innovatieve toekomst.