Examenfraude bij magistraten: aanbevelingen van de Hoge Raad voor de Justitie

12 januari 2025

Nieuwe aanbevelingen tegen examenfraude

De Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) heeft op 19 december 2024 een verslag gepubliceerd over maatregelen om examenfraude bij magistraten te voorkomen. Dit verslag werd opgesteld door een externe expertengroep en benadrukt de dringende noodzaak van strengere controles en duidelijke richtlijnen binnen het selectieproces.

Aanleiding: fraude in het Nederlandstalige magistratenexamen

De aanleiding voor dit onderzoek was een geval van fraude bij het Nederlandstalige magistratenexamen eerder dit jaar. Een jurylid gaf de examenopgave vooraf door aan een kandidaat, wat leidde tot een vertrouwensbreuk in de geloofwaardigheid van de selectieprocedures. Deze gebeurtenis benadrukte de noodzaak van hervormingen binnen zowel de Nederlandstalige benoemings- en aanwijzingscommissie (BAC) als de Franstalige commission de nomination et de désignation (CND).

Belangrijkste aanbevelingen

De expertengroep heeft een reeks aanbevelingen geformuleerd die gericht zijn op het minimaliseren van fraude tijdens examens en selectieprocedures. Enkele voorgestelde maatregelen zijn:

  • Versterkte controlemechanismen en striktere regels voor examenprocedures.
  • Duidelijke richtlijnen en transparante publicatie van examenreglementen.
  • Periodieke evaluatie van de selectieprocessen om zwakke punten te identificeren.

Hoewel deze maatregelen fraude sterk kunnen verminderen, benadrukken de experts dat een nulrisico niet haalbaar is.

Kritiek op de samenstelling van het expertenteam

Het verslag vermeldt dat de expertengroep bestond uit drie Nederlandstalige en drie Franstalige leden, waaronder Samantha Bielen, Sigrid De Bois, Catherine Delforge, Sabien Lust, Erik Van den Haute en Patrick Wautelet. De keuze voor sommige experts roept echter vragen op. Zo was één van deze magistraten in 2018 betrokken bij een omstreden benoemingsprocedure, wat de objectiviteit van het onderzoek kan beïnvloeden.

Transparantie en beperkingen van het verslag

Een belangrijke kritiek op het gepubliceerde verslag is het gebrek aan transparantie. De namen van de geraadpleegde experts worden niet vermeld in de hoofdtekst, en buitenstaanders hebben weinig toegang tot contextuele informatie. Hierdoor is het document weinig bruikbaar voor externe onderzoekers of internationale rechtsfaculteiten.

Daarnaast wordt de onbalans tussen de Nederlandstalige en Franstalige commissies benadrukt, wat wijst op structurele problemen binnen de HRJ. Deze ongelijkheid kan leiden tot verdere complicaties in toekomstige selectieprocessen.

Gevolgen en vooruitzichten

De HRJ heeft aangekondigd de aanbevelingen in samenwerking met de betrokken commissies verder te onderzoeken. Ondertussen zijn al enkele aanpassingen doorgevoerd, zoals de formalisering en publicatie van het examenreglement. Verdere stappen zullen nodig zijn om de geloofwaardigheid van de selectieprocedures te herstellen.

Met dit verslag staat de HRJ voor een belangrijke uitdaging: het balanceren van hervormingen met het behoud van vertrouwen in het rechtssysteem.

Bronvermelding

https://hrj.be/nl/nieuws/2024/experten-formuleren-aanbevelingen-om-examenfraude-te-voorkomen