Fraude bij magistratenexamen leidt tot ontslag parketjuriste
12 januari 2025
Een grootschalig schandaal binnen de Belgische justitie heeft de fundamenten van het magistratenexamen ernstig aangetast. Nieuwe onthullingen tonen aan dat de integriteit van de selectieprocedures binnen de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) onder zware druk staat. Een West-Vlaamse parketjuriste riskeert ontslag nadat is vastgesteld dat zij voorkennis had van een examenopgave, wat een structureel probleem van integriteit en transparantie binnen de rechtspraak blootlegt.
Uitbreiding van de zaak
Het onderzoek heeft bevestigd dat een Gentse advocaat-generaal, lid van de HRJ en een sleutelpersoon in het waarborgen van de rechtmatigheid van het examenproces, vertrouwelijke informatie vooraf heeft gedeeld met meerdere kandidaten. Deze informatie betrof de casus strafrecht en de correctierichtlijnen van het toelatingsexamen tot de gerechtelijke stage. Aanvankelijk werd aangenomen dat slechts één kandidaat bevoordeeld was, maar de omvang van de fraude blijkt nu veel groter.
Een van de betrokken kandidaten was een advocaat-stagiair, zoon van een afdelingsprocureur in Brugge en een rechter in Ieper. Dit wijst niet alleen op nepotisme, maar ook op een diepgewortelde cultuur van belangenverstrengeling binnen de magistratuur. Het delen van dergelijke vertrouwelijke informatie is een ernstige schending van de plicht tot neutraliteit en onpartijdigheid.
Gevolgen voor de betrokkenen
De West-Vlaamse parketjuriste, die naar eigen zeggen enkel om algemene tips had gevraagd, stelt dat zij niet op de hoogte was van de omvang van de ontvangen voorkennis. Desondanks heeft het parket-generaal haar ontslag geëist, gezien de ernst van het incident en de implicaties voor de geloofwaardigheid van haar functie. De Gentse advocaat-generaal, die rechtstreeks verantwoordelijk wordt gehouden voor het delen van de informatie, is inmiddels voor de tuchtrechtbank geroepen. Er wordt verwacht dat ook tegen andere betrokkenen juridische stappen worden ondernomen.
Implicaties voor de rechtspraak
De Hoge Raad voor de Justitie is opgericht om transparantie en rechtmatigheid binnen het Belgische rechtssysteem te waarborgen. Dit incident benadrukt echter een structureel falen in het interne controlemechanisme. De HRJ heeft tot taak toezicht te houden op de selectie en benoeming van magistraten en moet daarom strengere procedures implementeren om toekomstige fraude te voorkomen.
Het delen van vertrouwelijke exameninformatie door een lid van de HRJ vormt een directe schending van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), dat het recht op een eerlijk proces garandeert. Bovendien kan worden betoogd dat deze schending een inbreuk vormt op de scheiding der machten, aangezien het vertrouwen in de rechterlijke onafhankelijkheid hiermee wordt ondermijnd.
Juridische analyse
Het incident roept ernstige juridische vragen op over de aansprakelijkheid van de betrokken personen en de verantwoordelijkheid van de HRJ. Volgens artikel 144 van de Belgische Grondwet is de rechterlijke macht exclusief bevoegd voor geschillen over rechten en plichten. Het delen van examenopgaven kan worden aangemerkt als machtsmisbruik en belangenverstrengeling, wat ernstige disciplinaire en strafrechtelijke gevolgen kan hebben.
Daarnaast vereist de Belgische wetgeving dat de HRJ een onafhankelijke instantie blijft. Het falen om dergelijke incidenten te voorkomen of adequaat te behandelen, kan ertoe leiden dat het vertrouwen in de gehele rechtspraak verder wordt uitgehold. Het Parlement wordt aangespoord om een parlementaire onderzoekscommissie in te stellen om de tekortkomingen in het toezicht en de handhaving binnen de HRJ te onderzoeken.
Herstelmaatregelen
De HRJ heeft aangekondigd aanvullende maatregelen te nemen, waaronder het herzien van de selectieprocedures voor magistraten en het versterken van de interne controlemechanismen. Ook worden onafhankelijke audits overwogen om ervoor te zorgen dat de integriteit van toekomstige examens wordt gegarandeerd. Het parket-generaal heeft benadrukt dat een signaal moet worden afgegeven dat dergelijke fraudepraktijken niet worden getolereerd.
De onthullingen over de fraude bij het magistratenexamen hebben de fundamenten van de Belgische rechtspraak geschokt. Dit incident legt bloot hoe een gebrek aan toezicht en verantwoordelijkheid kan leiden tot ernstige inbreuken op de rechtmatigheid en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Het herstel van het vertrouwen in het rechtssysteem vereist niet alleen disciplinaire maatregelen tegen de betrokkenen, maar ook diepgaande hervormingen binnen de HRJ.
Het Belgische Parlement, samen met de Hoge Raad voor de Justitie, moet concrete stappen ondernemen om herhaling te voorkomen en de rechtsstaat te versterken.
Lees ook: www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/01/09/fraude-magistratenexamen
