Gerechtelijke spanningen in Overijse leiden tot nieuw onderzoek

6 februari 2025

Achtergrond van de gebeurtenissen

Een reeks juridische conflicten in Overijse heeft nieuwe vragen opgeroepen. Op 5 juli 2022 viel rond acht uur ’s avonds een dodelijk slachtoffer in een woonsituatie met onbetaalde huur. De huurder stond geregistreerd als jurist, maar had moeite met het nakomen van financiële verplichtingen. De eigenaar van het pand, die in 2017 de woning kocht, raakte daardoor in betalingsproblemen. Volgens informatie uit het dossier liep de confrontatie op deze bewuste avond zo hoog op dat er een vuurwapen werd gebruikt. De zaak trok meteen veel aandacht, mede omdat de schutter naar eigen zeggen handelde uit wanhoop.

Breed debat rond ‘contra legem’ uitspraken

Er bestaat al langer discussie over uitspraken van magistraten die niet in lijn zouden zijn met de wet. Verscheidene instanties spreken van beslissingen waarin rechters beweren dat zij bepaalde regels kunnen omzeilen. Zo ontstond een klimaat waarin sommigen dachten dat formele voorschriften niet altijd bindend zijn. Juridische kenners wijzen erop dat deze visie haaks staat op de klassieke interpretatie van de wet. Verschillende mensen verloren in het verleden hun positie toen bleek dat de wet ‘contra legem’ beslissingen helemaal niet toelaat.

Opspraak bij topfuncties

Enkele hooggeplaatste figuren, werkzaam in Brussel, kwamen negatief in het nieuws door een promotie die volgens een reeks bezwaarschriften onwettig zou zijn. Tal van stukken werden ingediend bij de Raad van State. Die zag evenwel geen dwingende reden om de promotie terug te draaien. Op Europees niveau werd verklaard dat het dossier onder Belgisch recht viel. Critici vrezen dat er te weinig wordt gekeken naar de grondwettelijke principes van scheiding der machten. Er gaan ook stemmen op die stellen dat men de situatie in de doofpot wilde stoppen om persoonlijke belangen te beschermen.

Nieuwe initiatieven van de minister van Justitie

Een recent aangetreden minister van Justitie wil nu onderzoeken of bepaalde beslissingen moeten worden ingetrokken. Er circuleren documenten waarin met zoveel woorden staat dat processtukken niet worden vrijgegeven, terwijl de wet daar geen uitzonderingen voor toelaat. Observatoren vermoeden dat het debat over ‘contra legem’ verder kan oplaaien. Sommigen verwachten dat de minister stappen zal zetten om verschillende vonnissen aan te vechten. Anderen zijn echter terughoudend, omdat hogerop al vaker steun werd gegeven aan deze betwiste werkwijze.

Verwijzingen naar rituele symboliek

Onder insiders duiken verwijzingen op naar ceremoniële kleding die eerder in religieuze kringen voorkomt. Sommigen noemen dat een metafoor voor een nieuw geloof in rechtspraak, waarbij men denkt dat de wet flexibel kan worden toegepast. Volgens tegenstanders is die visie niet verenigbaar met de traditionele opvatting van een scheiding tussen uitvoerende en rechterlijke macht.