Het is tijd voor een onwrikbare aanpak tegen zelfverrijking door lokale mandatarissen (opinie)
08/01/2025
Francesco Vanderjeugd, voormalig burgemeester van Staden, staat symbool voor een groter probleem dat diepgeworteld is in de Vlaamse politieke structuren. Het gerechtelijk onderzoek naar Vanderjeugd heeft niet alleen zijn publieke imago vernietigd, maar werpt ook een schril licht op een wijdverspreide praktijk van politieke zelfverrijking. Het parket eist 15 maanden cel met uitstel tegen de oud-burgemeester, die naar verluidt 463.000 euro winst maakte door misbruik van zijn voorkennis. Zoals Stavros Kelepouris in De Morgen terecht stelt, is dit geen eenmalig incident, maar een systeemfout die om een onverbiddelijke aanpak vraagt.
Het vertrouwen van de burger: een fundamenteel principe
Verkozen worden is een eer, geen vrijbrief om persoonlijke winsten na te jagen. Het is onaanvaardbaar dat mandatarissen zoals Vanderjeugd gebruik maken van hun positie om vastgoedtransacties te manipuleren. Deze vorm van machtsmisbruik raakt aan de kern van onze democratische waarden. Lokale politici zijn vaak de eerste aanspreekpunten voor burgers en hebben daardoor een essentiële rol in het behouden van vertrouwen in de politiek. Elke vorm van corruptie of zelfverrijking moet dan ook keihard worden aangepakt. Zoals Kelepouris scherp opmerkt, “bij een publiek mandaat horen niet alleen privileges, maar ook principes.”
Het argument van Vanderjeugd – “Ik heb een kans gezien en ze gegrepen” – getuigt van een cynisme dat zijn gelijke niet kent. Hoe zou hij die kans überhaupt hebben gezien? Omdat hij als burgemeester voorkennis had. Dit gedrag is niet alleen moreel verwerpelijk, maar ook strafbaar. Net zoals in het geval van Ward Vergote, burgemeester van Moorslede, die met een vergelijkbare constructie 200.000 euro winst maakte, is hier sprake van een fundamentele schending van de integriteit die van publieke ambtsdragers verwacht wordt.
Justitie moet een krachtig signaal geven
Een veroordeling van Vanderjeugd zou een belangrijk precedent scheppen en een signaal zijn naar alle politici die ‘kansen zien’. Vijftien maanden cel, zelfs met uitstel, is een gepaste sanctie voor iemand die op zo’n schaamteloze wijze het vertrouwen van de burger heeft geschonden. Maar we moeten verder kijken. Zoals Kelepouris benadrukt, is er nood aan een structurele hervorming van de regelgeving rond mandatarissen. Elke verkozene moet zich verplicht onderwerpen aan strikte transparantievereisten, waarbij belangenconflicten niet alleen aangekaart, maar ook proactief vermeden worden.
Een breder probleem
Het probleem beperkt zich niet tot Staden. In Knokke-Heist kon schepen Kris Demeyere met zijn garage profiteren van gemeentelijke contracten. Dit soort belangenvermenging is een schandvlek op de politieke cultuur. De flinterdunne excuses van betrokken politici – “Ik wist niet dat dit fout was” – moeten we niet langer tolereren. Zoals Kelepouris stelt, is het de verantwoordelijkheid van elke mandataris om zich bewust te zijn van de ethische grenzen die bij hun functie horen.
Wat kunnen we doen? Allereerst moeten lokale besturen verplicht worden om audits uit te voeren op alle transacties waarbij mandatarissen betrokken zijn. Daarnaast moet er een verbod komen op vastgoedhandel door actieve mandatarissen in de regio’s waar zij beleidsverantwoordelijkheid dragen. Tenslotte moeten er strengere straffen komen voor degenen die toch de regels overtreden. Alleen zo kunnen we voorkomen dat dit soort gedrag blijft voortduren.
Laten we duidelijk zijn: politici zoals Vanderjeugd, Vergote en Demeyere zijn geen uitzonderingen. Ze zijn symptomen van een dieperliggend probleem. Zoals Stavros Kelepouris treffend besluit: “Het vertrouwen in onze democratie staat op het spel.” Dit is een prijs die we niet bereid mogen zijn te betalen. Het is tijd om hier paal en perk aan te stellen. De Vlaamse politiek verdient beter. Burgers verdienen beter. En dit kan alleen door een hardere, onwrikbare aanpak die geen ruimte laat voor excuses of halve maatregelen.
Dit artikel werd geschreven met als inspiratiebron het prachtige opiniestuk van Stavros Kelepouris in De Morgen waarop we hebben verder gebouwd.
