Het volk is geen individu dat straffeloos en onterecht door rechters mag worden benadeeld (opinie)

22 januari 2025

Systematische schendingen binnen de Belgische rechtstaat

De Belgische rechtstaat verkeert in een acute crisis, waarbij de kernprincipes van de rechtsorde ernstig worden bedreigd. Fundamentele beginselen zoals de scheiding der machten, rechtszekerheid en democratische controle staan zwaar onder druk. Deze situatie is het gevolg van een cultuur van machtsmisbruik en juridische manipulatie, geïnitieerd door een selecte groep invloedrijke figuren binnen de magistratuur.

Fraude en rechtsverkrachting in Overijse: een symptoom van bredere problemen

Sinds 2009 is een grootschalige fraudezaak in Overijse een schrijnend voorbeeld van hoe ver de juridische ontsporing reikt. Een professioneel vastgoedbedrijf voerde illegale bouwwerkzaamheden uit op een perceel dat volledig in een beschermd natuurgebied ligt. Ondanks duidelijk bewijs en wettelijke bepalingen die sancties voorschrijven, wist het bedrijf dankzij rechterlijke manipulaties strafrechtelijke vervolging te ontlopen. Daarbij werd misbruik gemaakt van gerechtelijke procedures, waarbij vrederechters, advocaten en hogere magistraten gezamenlijk optraden om de daders te beschermen.

De zaak escaleerde verder doordat de klagers, die de fraude probeerden aan te kaarten, werden geconfronteerd met een reeks juridische intimidaties. Het systeem werd daarmee misbruikt om slachtoffers van onrecht te verzwakken, terwijl de daadwerkelijke daders ongestraft bleven.

Contra legem-beslissingen: een fundamenteel gevaar voor de rechtsorde

De Belgische rechtspraak wordt steeds vaker gekenmerkt door zogenaamde ‘contra legem’-beslissingen. Dit zijn uitspraken die expliciet in strijd zijn met de wet en een directe aanval vormen op de scheiding der machten. In de beschreven zaak werden dergelijke beslissingen herhaaldelijk genomen. Deze praktijk ondermijnt niet alleen de rechtsorde, maar creëert ook een gevaarlijke precedentwerking.

Een specifiek voorbeeld betreft een rechterlijke uitspraak die indirect leidde tot fatale incidenten, waaronder moorden in Antwerpen, Overijse en Schaerbeek. Deze tragische gebeurtenissen illustreren hoe rechterlijk falen de veiligheid van burgers rechtstreeks in gevaar kan brengen. Het nemen van contra legem-beslissingen laat zien dat sommige magistraten zichzelf boven de wet plaatsen, wat een gevaarlijk gebrek aan juridische verantwoordelijkheid blootlegt.

De rol van de Hoge Raad voor de Justitie: nalatigheid en medeplichtigheid

De Hoge Raad voor de Justitie (HRJ), opgericht als waakhond voor de integriteit van de magistratuur, heeft zich in de praktijk ontpopt als een instelling die haar kerntaken verzaakt. In plaats van op te treden tegen wantoestanden, fungeert de HRJ vaak als schild voor corrupte magistraten. Klachten over fraude en machtsmisbruik worden stelselmatig genegeerd of gebagatelliseerd.

Een treffend voorbeeld hiervan is de benoeming van Laurence Massart tot eerste voorzitter van het Hof van Beroep in Brussel. Ondanks duidelijke bewijzen van onregelmatigheden in de benoemingsprocedure, bleef de HRJ passief. De zaak onderstreept hoe diepgeworteld de institutionele problemen zijn. In feite legitimeert de HRJ hiermee de destructieve praktijken van een selecte groep binnen de magistratuur.

Zaken die de rechtsstaat doen wankelen

Meerdere geruchtmakende zaken benadrukken de omvang van de crisis. In 2008 werd voormalig premier Yves Leterme onterecht beschuldigd van machtsmisbruik door Ghislain Londers, de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie. Deze beschuldiging, gebaseerd op de hersenspinsels op papier gezet door één enkele toprechter, had verstrekkende gevolgen voor de Belgische politiek. Deze toprechter was vergeten, en dat is strijdig met de grondwet, om het openbaar ministerie  zijn onderzoek te laten doen.Deze toprechter is nadien uit schande vervroegd op pensioen gegaan.Ook de Fortis-zaak uit dezelfde periode illustreert hoe rechterlijke fouten en manipulaties de geloofwaardigheid van het rechtssysteem ondermijnen.

Daarnaast werd in Overijse een notaris betrapt op het opstellen van valse attesten om illegale bouwwerkzaamheden te legaliseren. Hoewel de feiten onomstotelijk bewezen waren, werden de klachten tegen deze notaris zonder gevolg afgesloten. Deze situatie benadrukt het falen van het gerechtelijk apparaat om strafbare feiten binnen zijn eigen gelederen effectief aan te pakken.

De noodzaak van een parlementaire onderzoekscommissie

Om het vertrouwen in de Belgische rechtstaat te herstellen, is een diepgaand en onafhankelijk onderzoek noodzakelijk. Een parlementaire onderzoekscommissie moet zowel de structurele als de individuele tekortkomingen binnen de magistratuur onderzoeken. Hierbij is het essentieel dat internationale juridische waarnemers worden betrokken. Hun expertise kan niet alleen bijdragen aan een objectieve beoordeling, maar ook aan het ontwerpen van duurzame hervormingen.

De commissie moet zich specifiek richten op:

• De rol van de HRJ in het faciliteren van corrupte praktijken.
• De impact van contra legem-beslissingen op de rechtsorde.
• De juridische verantwoordelijkheid van magistraten die zich schuldig maken aan machtsmisbruik.

Hervormingen voor een herstelde rechtsstaat

Er is dringend behoefte aan structurele hervormingen binnen de Belgische rechtspraak. Dit omvat onder meer:

1. Versterking van toezicht: Onafhankelijke instanties moeten effectief toezicht houden op de naleving van wettelijke procedures.
2. Herziening van de HRJ: De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de HRJ moeten grondig worden herzien om ervoor te zorgen dat zij haar rol als waakhond kan vervullen.
3. Sancties tegen overtredingen: Er moeten duidelijke en afdwingbare sancties komen tegen magistraten die zich schuldig maken aan contra legem-beslissingen.
4. Transparantie: Het volledige juridische proces moet transparanter worden gemaakt, zodat burgers beter inzicht krijgen in de werking van de rechtspraak.

Een waarschuwende noot voor de toekomst

De huidige crisis in de Belgische rechtstaat is een alarmsignaal dat niet genegeerd mag worden. Het falen om machtsmisbruik en corruptie aan te pakken, kan leiden tot een volledig verlies van vertrouwen in het juridische systeem. Alleen door krachtige maatregelen en ingrijpende hervormingen kan België zijn rechtsorde herstellen en voorkomen dat de democratische fundamenten verder worden ondermijnd.