België toont tekortkomingen in de rechtstaat

19 januari 2025
Systematische ondermijning van de rechterlijke macht
België wordt geconfronteerd met een fundamenteel probleem waarbij een kleine, invloedrijke groep binnen de rechterlijke macht de rechtsstaat onder druk zet. Deze groep, vaak omschreven als een ‘interne elite’ van rechtsgeleerden, oefent onevenredige controle uit over de rechterlijke, wetgevende en uitvoerende macht. Daarnaast wordt ook de Belgische staatsmacht en zelfs de Europese Commissie indirect door deze invloed geraakt.
Deze situatie stelt de onafhankelijkheid van de Belgische democratische instellingen ernstig ter discussie. Het gebruik van juridisch-literatuur, vaak opgesteld door prominente academici zoals Marc Boes en Jan Velaers, helpt feitelijk om deze machtspositie van deze groep verder te legitimeren en te versterken. Dit resulteert in een juridisch systeem dat zichzelf versterkt, maar vaak ten koste gaat van de transparantie en echte rechtvaardigheid.
Structurele problemen en bewijs van falen
Uit diverse onderzoeken en documenten blijkt dat systematische corruptie en machtsmisbruik binnen de Belgische rechterlijke macht nauwelijks worden aangepakt. Een aanzienlijk deel van de rechtsgeleerden blijft blind voor deze realiteit of is niet in staat het probleem op effectieve wijze te analyseren en aan te pakken. Deze passiviteit wordt vergeleken met een uil die weigert te zien, zelfs wanneer bewijzen duidelijk voorhanden zijn.
Een mogelijke oplossing wordt gevonden in een hervormingsplan gebaseerd op principes uit de Franse Grondwet van 1791. Het voorstel behelst de oprichting van een ombudsdienst, bestaande uit 100 deskundigen die tijdens parlementaire verkiezingen worden verkozen. Deze dienst zou bindende adviezen kunnen uitbrengen over juridische kwesties en onafhankelijk opereren van bestaande machtsstructuren, waardoor politieke beïnvloeding en belangenconflicten worden geminimaliseerd.
Noodzaak van internationale en nationale hervormingen
De ombudsdienst zou niet alleen verantwoordelijk zijn voor nationale aangelegenheden, maar ook de bevoegdheid hebben om internationale instanties, zoals het European Public Prosecutor’s Office (EPPO), te betrekken bij onderzoeken naar misstanden. Door de Belgische gerechtelijke en politionele diensten buiten deze onderzoeken te houden, zou een grotere mate van onafhankelijkheid en objectiviteit worden gewaarborgd.
Spraakmakende zaken zoals de Agusta-affaire, Kazachgate en andere beschuldigingen van corruptie benadrukken de dringende noodzaak van dergelijke hervormingen. Een recent voorbeeld is de benoeming van Laurence Massart als Eerste Voorzitter van het Hof van Brussel in 2019, een beslissing die mogelijk heroverwogen had kunnen worden als eerdere klachten en rapporten door een onafhankelijke instantie waren beoordeeld.
Herstel van vertrouwen en rechtszekerheid
Om de geloofwaardigheid en integriteit van de Belgische rechtsstaat te herstellen, is een drastische herziening van het juridische systeem noodzakelijk. Transparantie, objectiviteit en een eerlijke rechtsgang moeten niet alleen worden nagestreefd, maar daadwerkelijk worden gegarandeerd. De invoering van onafhankelijke controlemechanismen, zoals een ombudsdienst met bindend advies, kan hierbij een essentiële rol spelen.
Daarnaast is het cruciaal dat internationale toezichthoudende instanties worden betrokken om structurele misstanden effectief aan te pakken. Alleen door concrete en doortastende maatregelen te nemen, kan België haar status als betrouwbare democratische rechtsstaat waarborgen.