Israël neemt het heft in handen: Waarom de wereld nú moet kiezen in het conflict met Iran

17 juni 2025

Het is een zeldzaam moment van helderheid in het altijd troebele Midden-Oosten. Terwijl de meeste landen zich verschuilen achter diplomatieke clichés en halfslachtige verklaringen, trekt Israël een duidelijke streep in het zand. De recente militaire operaties tegen Iraanse nucleaire installaties zijn geen impulsieve actie, maar het onvermijdelijke gevolg van jarenlange waarschuwingen die in dovemansoren vielen.

Het failliet van de diplomatie

Al sinds de ontdekking van Iraans uraniumverrijkingsprogramma in 2002 probeert de internationale gemeenschap Teheran met wisselend succes aan verdragen en afspraken te binden. Het JCPOA-akkoord uit 2015 leek een doorbraak, maar bleek in retrospectief een pyrrusoverwinning. Iran hield zich aan de letter van het akkoord, maar ondermijnde voortdurend de geest ervan door onderzoek naar geavanceerde centrifuges voort te zetten en inspecteurs te belemmeren.

De recente uitspraken van president Pezeshkian zijn veelzeggend. Zijn retoriek over “het recht op nucleaire technologie” klinkt als een de perfecte kopie van voorganger Rouhani, maar de context is radicaal veranderd. Waar Iran vroeger nog het spel van onderhandelingen meespeelde, overweegt het parlement nu openlijk uittreding uit het Non-Proliferatieverdrag. Deze ontwikkeling kan maar op één manier worden uitgelegd: Teheran heeft besloten dat de tijd voor schaamteloze proliferatie is aangebroken.

Preventief handelen: moreel verantwoord of roekeloos?

Critici zullen Israëls acties bestempelen als onverantwoorde escalatie. Maar wie de geschiedenis kent, begrijpt dat preventieve militaire acties soms de enige manier zijn om groter bloedbad te voorkomen. De aanval op Osirak in 1981 werd destijds unaniem veroordeeld door de VN-Veiligheidsraad, maar historici zijn het er nu over eens dat Saddam Hoessein daardoor werd belet een atoombom te ontwikkelen.

Het huidige Iran vormt een complexere uitdaging dan het Irak van toen. Waar Saddam een rationeel berekenende dictator was, wordt het Iraanse regime gedreven door een gevaarlijke mix van ideologie en realpolitik. De aanwezigheid van nucleaire wapens in handen van zo’n regime zou niet alleen Israël bedreigen, maar de hele regio in een permanente staat van dreiging brengen.

De harde realiteit van Iraanse zwakte

Wat opvalt aan de huidige escalatie is het schrijnende contrast tussen Iraanse retoriek en militaire realiteit. De honderden afgevuurde raketten en drones leverden vooral propagandabeelden op, maar weinig strategische winst. Israëls luchtverdediging blijkt veruit superieur, met onderscheppingspercentages die de 95% benaderen.

Belangrijker nog is de psychologische impact. Decennialang kon Iran zich verschuilen achter zijn proxy-netwerk, maar nu moet het regime zelf de prijs betalen voor zijn avonturisme. De aanval op de IRIB-zendinstallaties was in dat opzicht symbolisch belangrijk: het toont dat Israël niet alleen militaire doelwitten treft, maar ook de leugens van het regime wil ontmantelen.

De wereld op een tweesprong

De reacties uit wereldhoofdsteden verraden een pijnlijk gebrek aan visie. Washington spreekt steun uit maar vreest escalatie, Brussel roept om terughoudendheid maar heeft geen alternatief, en Moskou speelt ondertussen zijn eigen spel. Deze aarzeling is precies wat Iran altijd heeft uitgebuit.

Het is tijd voor duidelijkheid. Landen die pleiten voor diplomatie moeten uitleggen hoe ze een regime willen onderhandelen dat openlijk proliferatie nastreeft. Wie oproept tot terughoudendheid moet aangeven hoe ze een nucleair Iran willen voorkomen. En wie Israël bekritiseert, moet met een beter plan komen.

Epiloog: Een grens die getrokken móést worden

Dit is geen conflict dat Israël heeft gekozen, maar er werd ingeduwd door jarenlange provocaties. De keuze was simpel: nu ingrijpen of later geconfronteerd worden met een nog gevaarlijker realiteit.

De wereld staat voor een simpele vraag: kiest ze voor principes of voor schijnveiligheid? Het antwoord zal bepalend zijn voor de toekomst van het non-proliferatieregime – en misschien wel voor de vrede in het Midden-Oosten.