Justitie in opspraak: het geheime pact dat rechter Laurence Massart beschermde tegen de wet

21 oktober 2024

Een ongekend schandaal schudt de Belgische justitie tot in haar kern. Rechter Laurence Massart, wiens promotie tot chef in 2019 vanaf het begin omstreden was, staat opnieuw in de schijnwerpers. Nieuwe onthullingen wijzen op een netwerk van politieke afspraken en verborgen deals die Massart jarenlang hebben beschermd, ondanks dat haar benoeming in strijd was met de taalwetgeving. Dit schandaal werpt een donkere schaduw over de betrouwbaarheid en integriteit van het Belgische gerechtssysteem.

Laurence Massart werd op 2 april 2019 onder groot ceremonieel vertoon tot chef gepromoveerd. Ze heeft in het Koninklijk Paleis trouw aan de wetten van het Belgische volk gezworen, in aanwezigheid van toenmalig minister van Justitie Koen Geens. Achter de schermen was de realiteit echter anders. Haar promotie was niet alleen omstreden, maar ook regelrecht illegaal. Haar voorganger, rechter Luc Maes, had in een vertrouwelijke brief aan minister Geens in 2018 al aangegeven dat de benoeming van een Franstalige op haar positie een directe overtreding was van de strikte Belgische taalwetgeving. Toch werd er bewust voor gekozen deze waarschuwingen te negeren, waardoor Massart haar rol kon vervullen.

Wat volgt is een verbijsterend verhaal van politieke inmenging en justitiële manipulatie. Tijdens een openbare zitting in november 2020 werd openlijk aan voorzitter Geert Van Haegendoren gevraagd om cruciaal bewijsmateriaal – de brief van korpschef Luc Maes aan Koen Geens – op tafel te leggen. Dit bewijs zou onomstotelijk aantonen dat Massart wist dat haar promotie onwettig was. Van Haegendoren weigerde echter categorisch om op deze vraag in te gaan, wat velen sterkt in hun overtuiging dat er sprake was van een vooropgezet politiek spel.

De zaak nam een sinistere wending met het uitspreken van arrest nr. 258.071 op 30 november 2023. In dit arrest werd bevestigd dat er wel degelijk sprake was van een onwettige promotie, maar werd tegelijkertijd besloten dat dit niet meer kon worden aangevochten. Dit arrest verwijst naar het oudere arrest van 247.709 op 4 juni 2020. Maar dat laatste arrest werd nooit openbaar gemaakt en wordt verborgen gehouden. Enkel “betrouwbare” juristen, die de onwettige promotie van Massart tot korpschef verdedigen, mogen de inhoud van dit arrest kennen en eruit citeren. De Raad van State sloot hiermee de deur voor verdere juridische procedures, waardoor de promotie van Massart onaantastbaar werd, ondanks het feit dat de wet was overtreden.

In dit arrest werd bevestigd dat er wel degelijk sprake was van een onwettige promotie, maar werd tegelijkertijd besloten dat een oud arrest nr. 247.709 op 4 juni 2020 niet meer kon worden herroepen door de Raad van State. Ja, inderdaad de Raad van State kan zelf haar oude arresten niet herroepen. Maar als het gaat om “contra legem “-arrest dan is er een speciaal rechtscollege bestaande uit raadsheren van het Hof van Cassatie dat dit niet alleen kan doen, maar ipso facto ook moet doen. De wet staat immers boven de “contra-legem”-jurisprudentie van foute rechters. Het is bij wet zelfs de plicht dat de Minister van Justitie daartoe het initiatief neemt. De enige voorwaarde is dat die op de hoogte wordt gebracht van een duidelijke verkrachting van een wet van openbare orde gepleegd door rechters in hun ambt.

De Minister van Justitie moet op de hoogte gebracht worden als politiek verantwoordelijke voor de werking van het rechtsapparaat via de meldingsplicht waaraan iedere ambtenaar onderhevig is. Ook een rechter is een ambtenaar. Als die weet dat een andere rechter de wetten verkracht heeft, zoals men voor Laurence Massart deed dd. 02/04/2019 dan moet die zich uitspreken. In de tweetalige Kamer van 30 november 2023 besliste ook (een lid van de staatsraad) Frédéric Gosselin mee. Toevallig is dat ook een ULB-docent Grondwettelijk Recht en die wist dan ook zeer goed dat deze de melsingsplicht had, conform artikel 29 van het Wetboekstrafvordering, om de Minister van Justitie in te lichten dat deze het speciaal rechtscollege van het Hof van Cassatie moest verzoeken om de door hem vastgestelde foute arresten te vernietigen.

De geheimhouding rondom dit arrest roept ernstige vragen op over de transparantie en de werkelijke motieven van de top binnen de Belgische justitie. Hoe kan een arrest dat zo’n cruciale impact heeft op het vertrouwen in het rechtssysteem in de doofpot worden gestopt?

Verschillende namen duiken steeds weer op in dit schandaal. Naast Laurence Massart zelf, zijn ook voormalig minister van Justitie Koen Geens, advocaat Jean Bourtembourg en voorzitter van de Raad van State Geert Van Haegendoren nauw betrokken bij de gebeurtenissen. Vooral de rol van Geens, die destijds als minister op de hoogte was van de illegale promotie, roept vragen op. Waarom heeft hij niet ingegrepen toen hem duidelijk werd gemaakt dat de promotie in strijd was met de wet? Was er sprake van druk vanuit hogere politieke kringen? Of speelde hij een strategisch spel om zijn eigen positie te beschermen?

De onthullingen rondom de zaak-Massart werpen een vernietigend licht op de werking van het Belgische rechtssysteem. Met de vaststelling dat er sprake is van “contrariété de jugements” – tegenstrijdige gerechtelijke uitspraken in dezelfde zaak – lijkt het slechts een kwestie van tijd voordat het Hof van Cassatie de situatie opnieuw moet beoordelen. Zal dit gerechtshof de moed hebben om de waarheid boven tafel te halen en het arrest van 2020, dat de benoeming van Massart beschermde, te vernietigen?

Voorstanders van gerechtelijke transparantie blijven aandringen op volledige openheid. Maar de vraag is of de Belgische justitie in staat is om deze schandalen op een eerlijke manier te behandelen. Het vertrouwen van het publiek staat op het spel, en de druk op de betrokken partijen neemt met de dag toe.

Dit schandaal legt een gevoelige zenuw bloot in het Belgische gerechtssysteem. Het is niet zomaar een individueel incident, maar wijst op een diepgewortelde cultuur van politieke afspraken en gerechtelijke bescherming van de elite. Als deze zaak niet grondig wordt aangepakt, zou het de geloofwaardigheid van de Belgische justitie voor jaren kunnen ondermijnen.