Nieuwe regels voor plantengezondheid vanaf 2025: brengt Uitbreiding van het plantenpaspoortsysteem bescherming tegen een groeiende bedreiging voor landbouw en natuur

20 december 2024

Vanaf 5 januari 2025 gaan de aangepaste regels van de Europese Plantengezondheidsverordening (EU) 2016/2031 van kracht. Deze ingrijpende wijzigingen zijn gericht op het versterken van de preventieve maatregelen tegen de insleep en verspreiding van schadelijke plaagorganismen. Deze organismen vormen een directe bedreiging voor landbouw, voedselzekerheid en biodiversiteit in Europa.

Waarom deze wijzigingen noodzakelijk zijn

Met de toename van mondiale handel en transport is het risico op introductie van plaagorganismen, zoals virussen, insecten en schimmels, aanzienlijk groter geworden. Deze organismen, vaak afkomstig uit andere klimaatzones, kunnen door klimaatverandering overleven en zich vestigen in Europa. Hun aanwezigheid leidt tot enorme economische en ecologische schade, met verwoestende gevolgen voor landbouwgewassen, natuurlijke ecosystemen en de voedselvoorziening.

De nieuwe regels leggen de nadruk op preventieve maatregelen, waaronder strikte invoercontroles, verbeterde traceerbaarheid door plantenpaspoorten en een gezamenlijke aanpak bij uitbraken. Door proactief te handelen willen de lidstaten opbrengstverliezen voorkomen en de hoge kosten van bestrijding beperken.

Belangrijke wijzigingen in de wetgeving

De herziene Plantengezondheidsverordening bevat onder andere:

• Strengere invoercontroles: Alle planten en plantaardige producten die vanuit niet-EU-landen worden geïmporteerd, moeten voorzien zijn van een fytosanitair certificaat. Voor bepaalde hoog-risicoproducten geldt een invoerverbod, tenzij er een specifieke uitzondering is verleend.
• Uitbreiding van het plantenpaspoortensysteem: Voor alle verhandelbare planten is een plantenpaspoort verplicht, met specifieke richtlijnen voor traceerbaarheid en herkomst. Dit document garandeert dat de planten voldoen aan de EU-vereisten op het gebied van plantengezondheid.
• Bescherming van kwetsbare gebieden: Planten die bestemd zijn voor beschermde gebieden (zona protecta) moeten een aangepast plantenpaspoort hebben, waarin specifieke eisen voor deze regio’s zijn opgenomen.
• Aanpak prioritaire quarantaineorganismen: Organismen die een ernstige bedreiging vormen voor landbouw en natuur worden als prioriteit aangemerkt. Voor deze organismen gelden strengere controles en directe bestrijdingsmaatregelen.

Impact op landbouwers, bedrijven en reizigers

Voor landbouwers en bedrijven betekent de nieuwe regelgeving dat er meer aandacht moet worden besteed aan de traceerbaarheid en gezondheid van hun producten. Ze moeten voldoen aan strenge eisen bij het afleveren van plantenpaspoorten, waaronder visuele controles, traceerbaarheidsregistraties en monitoring van schadelijke organismen.

Reizigers worden ook getroffen door de nieuwe regels. Het meenemen van planten of vruchten zonder certificaat wordt strikt beperkt. Enkel een paar uitzonderingen, zoals ananas, kokosnoten, doerian, bananen en dadels, zijn toegestaan zonder fytosanitair certificaat.

Samenwerking tussen overheden

De implementatie van de nieuwe regels vereist nauwe samenwerking tussen federale en gewestelijke overheden. Voor professionele marktdeelnemers is een uniek loket ingesteld om administratieve lasten te verminderen en duidelijke richtlijnen te bieden. Dit maakt het eenvoudiger om te voldoen aan zowel nationale als Europese eisen.

Praktische gevolgen voor bedrijven

Bedrijven moeten zich voorbereiden op:

• Het bijhouden van registers om de herkomst en bestemming van hun producten te kunnen traceren.
• Strikte controles op planten en plantaardige producten om de aanwezigheid van schadelijke organismen uit te sluiten.
• Het afstemmen met de bevoegde autoriteiten voor het verkrijgen en vernieuwen van plantenpaspoorten.

Uitzonderingen en wetenschappelijk onderzoek

De regelgeving voorziet ook in uitzonderingen voor wetenschappelijke en educatieve doeleinden. Onder strikte voorwaarden kunnen schadelijke organismen worden geïmporteerd voor onderzoek of veredeling. De nieuwe regelgeving benadrukt dat preventie de sleutel is tot het beschermen van landbouw en natuur tegen groeiende mondiale dreigingen. Door middel van strengere controles, samenwerking en innovatieve oplossingen kunnen de lidstaten van de EU de impact van schadelijke organismen minimaliseren en de biodiversiteit behouden.

Meer informatie

Voor meer details over de wijzigingen en hoe u zich kunt voorbereiden, bezoek www.favv.be/plantengezondheid.