Poetins strategie: onderhandelingen onder druk

18 maart 2025

Onderhandelingen over wapenstilstand in gevaar

Russisch president Vladimir Poetin lijkt gedeeltelijk succes te hebben geboekt in zijn poging om de voorgestelde wapenstilstand te gebruiken als onderhandelingsmiddel om concessies af te dwingen van de Amerikaanse president Donald Trump. Op 17 maart verklaarde Trump dat hij op 18 maart een gesprek met Poetin zal voeren met als doel “de oorlog te beëindigen.” Daarbij gaf hij aan dat ze zullen spreken over “land,” “energiecentrales” en “het verdelen van bepaalde activa.”

De Verenigde Staten en Oekraïne kwamen op 11 maart overeen om een tijdelijk staakt-het-vuren van dertig dagen voor te stellen, mits Rusland instemt en het gelijktijdig implementeert. Dit voorstel omvatte de oprichting van onderhandelingsteams en de start van besprekingen over een duurzame vrede. Poetin wees het voorstel op 13 maart af en benadrukte dat een stopzetting van de vijandelijkheden alleen acceptabel is als deze leidt tot een langdurige vrede en de onderliggende oorzaken van het conflict wegneemt. Hiermee verwierp hij het fundamentele principe van de VS en Oekraïne: dat een tijdelijke wapenstilstand vooraf moet gaan aan formele vredesbesprekingen.

Daarnaast stelde Poetin op 13 maart voor om mogelijk zelf contact op te nemen met Trump over “kwesties” binnen het wapenstilstandsvoorstel, zoals de Oekraïense militaire mobilisatie en internationale militaire hulp aan Oekraïne. Dit zijn echter zaken die niet in het VS-Oekraïense voorstel zijn opgenomen, maar die Rusland strategisch inzet als onderhandelingsthema’s.

Russische strategie ongewijzigd sinds 2022

Russische regeringsfunctionarissen laten duidelijk blijken dat hun doelstellingen ten opzichte van Oekraïne ongewijzigd zijn gebleven sinds de grootschalige invasie in 2022. De Russische viceminister van Buitenlandse Zaken, Alexander Groesjko, verklaarde op 17 maart dat Rusland eist dat Oekraïne een neutrale staat blijft en dat NAVO-lidstaten de toetreding van Oekraïne weigeren.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Andriy Sybiha, benadrukte daarentegen dat geen enkel land een “veto” zou mogen hebben over Oekraïnes keuze om toe te treden tot internationale allianties zoals de Europese Unie of de NAVO. De Oekraïense grondwet verankert de NAVO-ambities van het land en weerspiegelt volgens Sybiha een strategische keuze van het Oekraïense volk. Een Russische “veto” zou neerkomen op een ontkenning van de Oekraïense soevereiniteit en onafhankelijkheid. Groesjko gaf toe dat de Russische eisen voor neutraliteit en NAVO-weigering exact dezelfde zijn als in 2021, wat bevestigt dat Rusland sinds het begin van de oorlog vasthoudt aan hetzelfde doel: het ondermijnen van de Oekraïense onafhankelijkheid.

Verzet tegen Europese vredestroepen

Het Kremlin blijft zich verzetten tegen de inzet van Europese vredestroepen in Oekraïne en belemmert daarmee de totstandkoming van een stabiele en duurzame vrede. Groesjko verklaarde op 17 maart dat Rusland geen vredestroepen uit de EU, NAVO of afzonderlijke Westerse staten in Oekraïne zal accepteren, aangezien Rusland deze als “NAVO-troepen” beschouwt. Hij voegde eraan toe dat besprekingen over toekomstige internationale vredesmissies alleen mogen plaatsvinden na de afronding van een definitief vredesakkoord en alleen als alle partijen dit nodig achten.

Hiermee probeert Rusland de timing en volgorde van de onderhandelingen te dicteren en eist het dat definitieve vredesbesprekingen voorafgaan aan discussies over vredeshandhavingsmissies. Dit standpunt staat haaks op de Amerikaanse en Oekraïense visie, waarin Europese betrokkenheid essentieel wordt geacht voor het bewaken en handhaven van een permanent staakt-het-vuren. Sybiha benadrukte dat Europese steun cruciaal is om een langdurige vrede in Oekraïne te garanderen en dat Oekraïne al in gesprek is met Europese landen die bereid zijn vredestroepen te sturen.

Oekraïnes defensie als sleutel tot vrede

Een sterke Oekraïense defensie, ondersteund door veiligheidsgaranties, blijft volgens Oekraïense functionarissen de belangrijkste voorwaarde voor duurzame vrede en het afschrikken van toekomstige Russische agressie. Sybiha stelde dat er in geen enkel toekomstig vredesakkoord beperkingen mogen worden opgelegd aan Oekraïnes defensieve capaciteiten of militaire sterkte. Hij pleitte ervoor dat Oekraïne blijft werken aan een zelfvoorzienende defensie-industrie om toekomstige aanvallen af te weren.

Sybiha onderstreepte dat Oekraïne geen compromissen zal sluiten over zijn territoriale integriteit en soevereiniteit en “nooit de bezette gebieden zal erkennen.” Eventuele discussies over de status van de door Rusland bezette gebieden moeten uitsluitend plaatsvinden als onderdeel van onderhandelingen over een definitieve regeling van het conflict. Inderdaad. De onderhandelingen tussen Rusland, de VS en Oekraïne bevinden zich op een kritiek punt. Terwijl Trump en Poetin de macht verdelen, blijft Oekraïne vasthouden aan zijn soevereiniteit. De inzet van Europese vredestroepen blijft een twistpunt, en Poetin probeert de voorwaarden naar zijn hand te zetten. Wat zal de volgende zet zijn in deze geopolitieke schaakpartij?