Waarom laat België 2.800 mensen creperen in de vrieskou? (Opinie)
11 januari 2025
De beelden van mensen die in ijzige temperaturen op straat overnachten, zonder enige bescherming tegen de kou, zijn niet alleen schrijnend, maar een flagrante schending van fundamentele mensenrechten. Toch is dit de harde realiteit voor 2.800 alleenstaande mannen die in België asiel aanvroegen. Ondanks herhaalde waarschuwingen van het Rode Kruis Vlaanderen, blijft de overheid aarzelen. Hoe kunnen we deze humanitaire crisis blijven tolereren zonder verantwoordelijkheid te nemen?
Een voorspelbare tragedie
Vorige week vrijdag viel het eerste dodelijke slachtoffer van de vrieskou in Brussel: een dakloze vrouw overleed vermoedelijk aan onderkoeling. Dinsdag werd het Plan Extreme Kou geactiveerd, waardoor 160 extra opvangplaatsen werden gecreëerd en metrostations ’s nachts openblijven. Maar deze maatregelen zijn bij lange na niet voldoende om de 2.800 asielzoekers te beschermen die noodgedwongen op straat slapen. Het Rode Kruis heeft meerdere malen aangegeven dat het honderden extra noodopvangplaatsen kan voorzien, mits de overheid de noodzakelijke stappen onderneemt.
Rode Kruis klaar voor actie, maar overheid zwijgt
De manager opvang asielzoekers van het Rode Kruis Vlaanderen, Els Claes, benadrukt dat er onmiddellijk gebruik kan worden gemaakt van jeugdverblijfcentra die momenteel leegstaan. Deze centra kunnen op korte termijn honderden mensen onderdak bieden. Satellietcentra, tijdelijke opvanglocaties bij bestaande centra, hebben hun effectiviteit al bewezen. Het enige wat ontbreekt, is een formeel verzoek van Fedasil aan het Rode Kruis om in actie te komen. Waarom blijft dit verzoek uit terwijl de situatie escaleert?
Fedasil beroept zich op logistieke en technische voorwaarden, zoals beschikbaarheid van sanitair en kookfaciliteiten, om het gebrek aan actie te rechtvaardigen. Dit argument houdt geen stand wanneer we zien dat er honderden geschikte locaties zijn. Het probleem ligt niet bij de praktische uitvoerbaarheid, maar bij het ontbreken van politieke wil en prioriteit.
Prioriteiten verkeerd gesteld
Sinds 2023 krijgen gezinnen voorrang bij opvang, een beleid dat begrijpelijk is, maar alleenstaande mannen zonder enige vorm van bescherming achterlaat. Deze beleidskeuze legt een structureel probleem bloot: een falend opvangsysteem dat reactief in plaats van proactief handelt. Het is een morele en juridische plicht om iedereen, ongeacht status, te voorzien van basisrechten zoals onderdak en warmte. Het huidige beleid schendt niet alleen nationale wetten, maar ook internationale verdragen, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Conventie van Genève.
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) wijst op bestaande subsidies en de Brusselse conventie, waarmee 2.000 opvangplaatsen zijn gecreëerd. Dit is echter onvoldoende en ontoereikend voor de huidige crisis. Het weren van alleenstaande mannen uit opvangcentra vanwege capaciteitsproblemen is een vorm van institutionele discriminatie die niet juridisch te verantwoorden is.
Een humanitaire en juridische plicht
België heeft zich verplicht tot het respecteren en waarborgen van de fundamentele rechten van alle individuen op zijn grondgebied. Het laten sterven van mensen in de vrieskou is niet alleen een ethisch falen, maar ook een juridische inbreuk op het recht op leven en menselijke waardigheid. Het argument van onvoldoende capaciteit is niet langer houdbaar wanneer organisaties zoals het Rode Kruis oplossingen aandragen die simpelweg niet worden benut.
De overheid moet onmiddellijk handelen. Het openen van honderden extra opvangplaatsen in leegstaande jeugdverblijven is een haalbare en noodzakelijke stap. Verder uitstel is niet alleen immoreel, maar ook juridisch onverdedigbaar. Hoeveel doden moeten er nog vallen voordat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen?
