Civil Society Week 2025 start met focus op cohesie en participatie in verdeeld Europa
Brussel, 17 maart 2025 – In het hart van Europa is vandaag de Civil Society Week 2025 van start gegaan, een vierdaags forum gericht op “het versterken van cohesie en participatie in gepolariseerde samenlevingen”. De openingsdag in het Brussels EESC-hoofdkwartier (Europees Economisch en Sociaal Comité) stond bol van inspirerende toespraken en levendige discussies. Beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en burgers kwamen samen om te bespreken hoe Europa bruggen kan slaan in een tijd van toenemende verdeeldheid.
De openingssessie van maandagmiddag zette meteen de toon. Na een informeel begin met registratie en een welkomstkoffie op het middaguur verzamelden honderden deelnemers zich in conferentiezaal JDE 62 voor de officiële aftrap. Oliver Röpke, voorzitter van het EESC, heette iedereen welkom en benadrukte het urgente thema van de week. Aansluitend volgde een prikkelende keynote van Albena Azmanova, professor politieke en sociale wetenschappen aan de City University in Londen. In haar toespraak, getiteld “From Polarisation to Collaboration: Can Democracies Dream Big Again?”, schetste Azmanova de uitdagingen van de huidige polarisatie en riep ze op tot nieuw elan in onze democratieën. Haar boodschap – dat samenwerking en groot denken nodig zijn om maatschappelijke kloven te overbruggen – resoneerde duidelijk bij het publiek en vormde het ideale startschot voor de discussie die daarop volgde.
Debat: Nog verenigd in diversiteit?
Onder leiding van moderator Shada Islam ontspon zich vervolgens een hoogwaardig panelgesprek met de prikkelende vraag: “Still united in diversity?” (Nog verenigd in diversiteit?). Het debat bracht stemmen uit alle hoeken van Europa samen. Younous Omarjee, vicevoorzitter van het Europees Parlement, deelde het podium met Adriana Porowska, de Poolse minister voor het maatschappelijk middenveld (namens het Roemeense EU-Raadsvoorzitterschap), en Szabolcs Schmidt van de Europese Commissie (Directoraat-Generaal Justitie en Consumentenzaken). Vanuit het Europese middenveld sloten ook Brikena Xhomaqi, co-voorzitter van de EESC Liaison Group, Petros Fassoulas, secretaris-generaal van de European Movement International, en Mădălina-Mihaela Antoci, vertegenwoordiger van de Nationale Jeugdraad van Moldavië, bij het panel aan.
De panelleden verkenden of en hoe Europa anno 2025 nog “verenigd in verscheidenheid” is. Ze bespraken onder meer de gevolgen van recente crisissituaties – van de pandemie tot oplopende levensduurte – op sociale samenhang en vertrouwen in de democratie. Ideeën vlogen over en weer: van een mogelijke Europese strategie voor het maatschappelijk middenveld tot nieuwe manieren om burgers te betrekken bij klimaatbeleid en digitale transformatie. Ondanks hun uiteenlopende achtergronden waren de sprekers het eens over één ding: alleen door dialoog en participatie te bevorderen kan de kloof in de samenleving worden gedicht. Het publiek kreeg de gelegenheid om vragen te stellen tijdens een interactieve Q&A, wat leidde tot een dynamisch gesprek tussen zaal en panel. Na afloop van dit debat was de conclusie duidelijk voelbaar in de zaal: Europa’s diversiteit kan een kracht blijven, mits er actief wordt geïnvesteerd in onderling begrip en samenwerking.
Na een korte netwerkpauze met koffie ging het programma in de late namiddag verder met een verdiepende werksessie in Atrium 6. Onder de titel “Charting Europe’s course – Reconnecting polarised societies through community learning and citizenship education” lag de focus op onderwijs en gemeenschapsinitiatieven als antwoord op polarisatie. Isabelle Le Galo Flores, secretaris-generaal van het EESC, trapte de workshop af met een korte toespraak waarin ze de context schetste: ondanks de verdeeldheid in Europa zijn er hoopvolle initiatieven op het gebied van burgereducatie en lokale gemeenschap die voor verbinding zorgen.
Onderwijs als bruggenbouwer
De kern van deze sessie was een paneldiscussie over de rol van onderwijs en gemeenschapsleren. Piotr Sadowski, vicevoorzitter van het Lifelong Learning Platform, modereerde het gesprek. Aan het panel namen experts deel die elk een ander perspectief vertegenwoordigden op burgerbetrokkenheid en educatie. Tatjana Babrauskiene, lid van het EESC, belichtte hoe het Comité zelf inzet op levenslang leren. Lars Ebert, secretaris-generaal van Culture Action Europe, legde de nadruk op cultuur en gemeenschapsprojecten die in heel Europa mensen bijeenbrengen. Vanuit het jongerenperspectief deelde Wim Gabriels, directeur van het Erasmus Student Network, ervaringen over jongerenuitwisseling en Europees burgerschap. Daniela Vancic, programmamanager bij Democracy International, voegde daaraan toe hoe directe democratische initiatieven en educatie kunnen samengaan om de kloof tussen burger en bestuur te verkleinen.
In een levendig gesprek discussieerden de panelleden over vragen als: Kan educatie – formeel en informeel – de primaire hefboom zijn om verdeling tegen te gaan? Hoe kunnen lokale gemeenschappen als leeromgeving dienen om democratische waarden te versterken? De aanwezigen werden actief betrokken bij deze vragen in een interactieve sessieronde. Ideeën uit het publiek, variërend van het belang van vroegtijdige burgerschapsvorming op scholen tot het ondersteunen van grassroots-projecten, werden meegenomen in de discussie.
Rond 17:55 werd de workshop afgerond met een krachtige slotboodschap. Daarbij kregen twee jonge speciale gasten het woord: Kathy Jones, een lerares en vertegenwoordiger van het jongerenproject “Your Europe, Your Say!” (YEYS), en haar leerling Adam Mokhtari deelden hun ervaringen. Hun korte presentatie illustreerde hoe onderwijs op schoolniveau al het verschil kan maken in het bevorderen van begrip en betrokkenheid. Deze jeugdige stem op het podium onderstreepte het belang van inclusiviteit: de volgende generatie doet mee in het gesprek over Europa’s toekomst.
De eerste dag van Civil Society Week 2025 heeft duidelijk gemaakt dat het herstel van vertrouwen en verbondenheid hoog op de Europese agenda staat. Van de inspirerende keynote tot de diepgaande paneldiscussies: telkens klonk de oproep om samen wegen te zoeken uit de polarisatie. Maandag 17 maart bood een platform aan zowel beleidsmakers als jongeren om ideeën uit te wisselen over een meer veerkrachtige, participatieve samenleving. Deze succesvolle aftrap belooft veel voor de rest van de week, waarin onder andere de European Citizens’ Initiative Day en de uitreiking van de Civil Society Prize op het programma staan. Kortom, Europa kwam in Brussel bijeen om te bewijzen dat verenigd blijven in verscheidenheid mogelijk is – met dialoog, onderwijs en actieve burgerparticipatie als belangrijkste instrumenten.
Andy Vermaut
