Glyfosaat in rivieren: ontdekking over bron van vervuiling buiten de landbouw

Glyfosaat niet afkomstig van landbouw

1 augustus 2024

De omstreden stof glyfosaat belandt niet alleen op gewassen, maar ook in onze rivieren. Volgens onderzoekers van de Duitse Universiteit van Tübingen komt dit echter niet door boeren die onkruidverdelgers gebruiken, maar door toevoegingen in wasmiddelen. Deze verrassende conclusie komt voort uit een uitgebreide meta-analyse van Europese en Amerikaanse data van waterbeschermingsinstanties uit Nederland, Duitsland, de VS en Zweden.

Glyfosaat, bekend onder de merknaam Roundup, is een bestrijdingsmiddel dat door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is bestempeld. Ondanks deze waarschuwing is het middel eind vorig jaar in de EU voor tien jaar goedgekeurd. Tot nu toe werd altijd gedacht dat de aanwezigheid van glyfosaat in rivieren te wijten was aan de landbouw, maar uit nieuw onderzoek blijkt dat dit niet het geval is.

Nieuwe inzichten over glyfosaat

De aanleiding voor deze studie was het feit dat een reductie in het gebruik van glyfosaat niet heeft geleid tot een merkbare afname van de stof in het milieu. Daarnaast toonden metingen een piek in de zomermaanden, terwijl de concentraties in de winter veel lager waren. Als de landbouw de belangrijkste bron was, zouden de hoogste concentraties in de lente en herfst moeten voorkomen, vooral na regenval.

Professor Carolin Huhn en haar team ontdekten dat een andere bron decennialang over het hoofd is gezien: bepaalde aminopolyfosfonaten in wasmiddelen. In rioolwaterzuiveringsinstallaties worden deze stoffen omgezet in een vorm van glyfosaat. In bodem en water wordt glyfosaat deels omgezet in aminomethylfosfonzuur (AMPA), en beide stoffen kunnen door neerslag naar rivieren stromen.

Analyse van glyfosaatconcentraties

Om de route van glyfosaat in het milieu te achterhalen, analyseerden de wetenschappers een lange tijdreeks van glyfosaatconcentraties in rivieren op ongeveer honderd locaties. Sommige data gingen terug tot 1997. Uit de analyse bleek dat de verwachte pieken door landbouwactiviteit slechts op een paar agrarische meetpunten voorkwamen. De belangrijkste bron van glyfosaat in rivieren bleek stedelijk afvalwater te zijn.

“Een literatuuronderzoek toont aan dat glyfosaat wordt aangetroffen in alle onderzochte rioolwaterzuiveringsinstallaties in Europa, en de concentratie was het hele jaar door opmerkelijk constant”, legt Huhn uit. De onderzoekers concludeerden dat stedelijk afvalwater een rol speelt en dat er een bron van glyfosaat dicht bij huishoudens moet worden gezocht.

Raadsel opgelost

De onderzoekers ontdekten uiteindelijk dat glyfosaat een bijproduct is van aminopolyfosfonaten, die op grote schaal in Europa worden gebruikt, vooral in wasmiddelen. Laboratoriumtests bevestigen deze hypothese, wat verklaart waarom eerdere pogingen om glyfosaatvervuiling in Europese rivieren te verminderen, niet succesvol waren.

“Alles wat we niet kunnen verklaren over de gegevens verdwijnt echter als we aannemen dat we niet kijken naar glyfosaat dat eerder als herbicide werd gebruikt, maar naar glyfosaat dat is ontstaan uit een andere stof”, zegt Huhn. Dit zorgwekkende nieuws benadrukt de noodzaak van nieuwe methodes om te voorkomen dat glyfosaat ontstaat in rioolwaterzuiveringsinstallaties, zodat de rivieren schoner worden.

“Onze bevindingen kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor de industrie en beleidsmakers, en ook voor hoe het toezicht op oppervlaktewater moet worden verbeterd,” aldus Huhn.

Bron voor dit artikel kan je hieronder downloaden: