Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bevestigt veroordeling van FGTB/ABVV-leiders

17 januari 2025

Veroordeling bevestigd na blokkade van snelweg

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg heeft op 16 januari 2025 uitspraak gedaan in een zaak die was aangespannen door Thierry Bodson, voorzitter van de socialistische vakbond FGTB/ABVV, en verschillende andere syndicalisten. De rechtbank bevestigde de eerdere strafrechtelijke veroordeling van de betrokkenen wegens een onaangekondigde blokkade van de E40-snelweg in oktober 2015.

Achtergrond van de zaak

De blokkade vond plaats op 19 oktober 2015 tijdens een algemene staking tegen het beleid van de toenmalige regering-Michel. Activisten van de FGTB/ABVV versperden de weg ter hoogte van het viaduct van Cheratte, waarbij pallets werden verbrand. De actie resulteerde in aanzienlijke schade aan het wegdek, honderden kilometers aan verkeersopstoppingen en ernstige verstoringen van het dagelijkse leven.

De Belgische rechtbanken veroordeelden in 2021 Bodson en vijftien andere betrokkenen tot gevangenisstraffen van 15 dagen tot een maand met uitstel, evenals geldboetes tot €2.100. De FGTB/ABVV-leiders voerden aan dat hun strafrechtelijke veroordeling een schending vormde van hun rechten op vrijheid van meningsuiting, vereniging en vergadering.

Uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens

De EHRM wees deze argumenten unaniem van de hand. De rechtbank benadrukte dat het recht op staking niet inhoudt dat vakbonden of hun leden de publieke orde mogen verstoren door zonder toestemming snelwegen te blokkeren. De rechtbank stelde verder dat dergelijke acties ernstige risico’s met zich meebrengen, zoals gevaar voor weggebruikers en verstoringen van essentiële diensten.

Gevolgen van de blokkade

De blokkade had verstrekkende gevolgen. Naast de materiële schade aan het asfalt en de enorme verkeersopstoppingen, veroorzaakte het incident ook tragische menselijke gevolgen. Een ziekenhuis in de regio Luik spande een rechtszaak aan tegen de FGTB/ABVV nadat een buitenlandse patiënt met een beroerte overleed. Een opgeroepen chirurg kon door de blokkade niet op tijd de operatietafel bereiken. Belgische rechtbanken oordeelden dat de actie van de FGTB/ABVV onwettig en maatschappelijk onaanvaardbaar was, een oordeel dat door de EHRM werd bevestigd.

Juridische consequenties voor actievoerders

De juridische gevolgen voor de actievoerders zijn aanzienlijk. Een strafblad beperkt niet alleen hun carrièremogelijkheden in overheidsinstellingen zoals de NMBS, TEC of andere publieke diensten, maar kan ook hun politieke activiteiten beïnvloeden. Personen met een strafblad kunnen worden uitgesloten van functies in raden van bestuur of gemeentelijke commissies en lopen mogelijk promotiekansen mis. Bovendien brengt een strafblad in sommige gevallen zelfs beperkingen met zich mee voor deelname aan verkiezingen. Voor de FGTB/ABVV-leden kan dit leiden tot langdurige schade aan hun professionele en persoonlijke reputatie.

Daarnaast heeft deze zaak de aandacht gevestigd op de juridische verantwoordelijkheid van vakbonden. Belgische rechtbanken en nu ook het EHRM benadrukken dat vakbondsacties binnen de wettelijke kaders moeten blijven. Onaangekondigde acties die openbare veiligheid en infrastructuur in gevaar brengen, kunnen resulteren in strafrechtelijke vervolging en aanzienlijke boetes. De uitspraak bevestigt echter dat het vakbondswerk gebonden is aan wettelijke grenzen en dat onaangekondigde en ontwrichtende acties niet worden getolereerd in een democratische samenleving. Deze zaak kan dienen als een waarschuwing voor andere vakbonden om hun acties zorgvuldig te plannen en binnen de grenzen van de wet te blijven.