Jongeren aan het roer: de strijd voor klimaatrechtvaardigheid in de internationale politiek

Brussel, 25 september 2024 – Gisterenavond, dinsdag 24 september, sprak Simon Sterck (geboren in 2004), European Climate Pact Ambassador (uit Leuven), tijdens het eerste Belgian Pact Community Café in Brussel, op initiatief van Channa Cattoir, de Belgische (hippe) coördinatrice van het EU Climate Pact. Het evenement, dat plaatsvond in Mundo Madou, bood een platform om ideeën en oplossingen te delen voor klimaatverandering. Simon Sterck is een jonge klimaatactivist en VN-jongerenvertegenwoordiger. Jonge klimaatactivisten zoals Simon Sterck hebben in de afgelopen jaren een cruciale rol gespeeld in het internationale klimaatbeleid. Van internationale conferenties tot lokale projecten navigeren deze jongeren door een politiek landschap vol tegenwerking en soms wel tegenstrijdige belangen. Terwijl sommige politici en bedrijven ogenschijnlijk hun steun uitspreken voor milieumaatregelen, blijkt de praktijk vaak anders. Simon, VN-jongerenvertegenwoordiger voor de Vlaamse Jeugdraad op internationale klimaatbijeenkomsten -en conferenties, blikt terug op zijn ervaringen en uitdagingen in de strijd voor een duurzame toekomst. Dit is niet alleen een verhaal van successen, maar ook van teleurstellingen, hypocrisie en de onophoudelijke kracht van jongeren die hun stem laten horen.

De onzichtbare kracht van de jeugd op internationale fora

Simon, die als VN-jeugdvertegenwoordiger op meerdere conferenties heeft gesproken, vertelt openhartig over zijn ervaringen binnen het institutionele systeem van de Verenigde Naties. “De VN is een gigantische, langzaam bewegende machine die consensus vereist om vooruitgang te boeken,” legt hij uit. Hoewel jongeren vaak een stem krijgen tijdens deze bijeenkomsten, blijft de vraag of ze daadwerkelijk worden gehoord of gewoon een verplicht nummer zijn op het programma.

Hij herinnert zich bijvoorbeeld de hypocrisie van een ministeriële conferentie over klimaatonderwijs in Cyprus, waar hooggeplaatste afgevaardigden werden getrakteerd op een uitbundige barbecue. “Toen ik zoveel vlees zag op een klimaatconferentie keek ik wel even raar op”, zegt Simon. Dit soort gebeurtenissen bevestigen voor hem de enorme kloof tussen woorden en daden van sommige leiders.

Maar zijn ervaringen waren niet altijd ontmoedigend. Tijdens de High-Level Political Forum in New York, waar België zijn nationale vooruitgang presenteerde op het gebied van duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s), kreeg Simon de kans om namens het Belgische middenveld een speech te geven met vragen aan de Belgische beleidsmakers. “Hoewel de situatie in België zeker niet perfect is, was het goed om kritische vragen te kunnen stellen en te zien dat er tenminste een poging werd gedaan om eerlijk te zijn over de tekortkomingen van ons land op dit gebied,” vertelt hij.

De macht van lobbyisten en bedrijven

Een van de grootste obstakels die Simon heeft ervaren tijdens zijn mandaat als VN-jongerenvertegenwoordiger, is de immense macht van bedrijven en hun lobby’s binnen het internationale politieke systeem. Hij vertelt over een ontmoeting met vertegenwoordigers van grote bedrijven tijdens de klimaattop COP28 in Dubai. “Aan het einde van de dag draait het nog te vaak om geld en invloed,” zegt hij. “Na een paar biertjes vertelde bijvoorbeeld iemand me dat dat klimaat hem zo nauw nog niet steekt.”

Dit soort interacties met het bedrijfsleven maken het moeilijk voor Simon om te geloven dat er echt verandering kan komen zonder ambitieus beleid. Hij gelooft echter dat de betrokkenheid van het middenveld en jongeren essentieel is om een evenwicht te brengen. “Jongeren brengen bewustzijn en druk op het systeem. We bieden een tegenwicht aan de olielobby.”

De uitdaging van betekenisvolle jeugdparticipatie

Simon benadrukt dat de jeugdparticipatie in deze processen vaak niet meer is dan een symbolisch gebaar. Sommige jongeren voelen zich soms gebruikt als een “jong gezicht” om het imago van inclusiviteit op te poetsen, terwijl de daadwerkelijke beslissingen elders worden genomen. “Ik wil niet alleen uitgenodigd worden omdat ik jong ben, maar omdat ik iets belangrijks te zeggen heb,” zegt hij vastberaden.

Simon benadrukt dat het belangrijk is om de juiste jongeren in deze processen te betrekken – jongeren die goed geïnformeerd zijn en bereid zijn om de moeilijke vragen te stellen. “Het is frustrerend om soms opportunistische jongeren te zien die alleen maar aanwezig zijn voor de glamour en de netwerkmogelijkheden, zonder echt iets bij te dragen aan een klimaatrechtvaardige samenleving,” zegt hij.

Lokale acties met wereldwijde impact

Naast zijn internationale werk is Simon ook actief op lokaal Leuvens niveau. Hij werkt samen met lokale gemeenschappen in projecten die variëren van de organisatie van klimaatfestivals tot initiatieven om steden tegen 2030 klimaatneutraal te maken. Een van zijn meest succesvolle projecten was een evenement van 24 uur vol muziek en culturele activiteiten, gewijd aan klimaatbewustzijn. “Ik geloof dat kunst en cultuur ook belangrijk zijn in de strijd tegen klimaatverandering”, legt hij uit. “We bereikten veel nieuwe mensen met deze actie, niet enkel de overtuigden.” Deze projecten geven Simon hoop, omdat ze laten zien dat lokale acties wel degelijk een verschil kunnen maken.

Klimaatrechtvaardigheid en toekomstige generaties

Hoewel Simon hoopvol blijft, benadrukt hij de intergenerationele en internationale onrechtvaardigheid die inherent is aan de klimaatcrisis. “Jongeren in Europa zullen met veel klimatologische uitdagingen geconfronteerd worden, maar jongeren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika hebben het nog zwaarder. Ze worden geconfronteerd met veel meer hittegolven en extreme weersomstandigheden, die zij niet eens veroorzaakt hebben.” Deze ongelijke verdeling van de gevolgen van klimaatverandering drijft Simon om zich in te zetten voor wereldwijde klimaatrechtvaardigheid. Hij gelooft dat de toekomst van zijn generatie, en die van volgende generaties, afhangt van de acties die nu worden ondernomen. De weg naar een duurzame en rechtvaardige toekomst is lang en vol obstakels, maar Simon blijft vastbesloten om zijn bijdrage te leveren. Ondanks de beperkingen en de hypocrisie die hij tegenkomt, gelooft hij in de kracht het middenveld om verandering te brengen. “Elke tiende van een graad opwarming die we kunnen tegengaan, maakt een wereld van verschil voor de volgende generaties.”

Simon Sterck is European Climate Pact Ambassador en klimaatactivist. Als rechtenstudent zet hij zich zowel lokaal, via het bestuur van Leuven 2030, als internationaal in voor klimaatrechtvaardigheid. Simon is ook Belgisch VN-jongerenvertegenwoordiger voor duurzame ontwikkeling. Hij pleit voor minder gebruik van fossiele brandstoffen, meer klimaatonderwijs en organiseert samen met andere betrokken burgers klimaatstakingen en culturele klimaatprojecten om het bewustzijn te vergroten. Zijn overtuiging: wanneer we samenwerken, kunnen we het ondenkbare mogelijk maken.