“Nooit opgeven”: Pieter Paul Moens over de strijd voor de European Disability Card

19 april 2025

Pieter Paul Moens, een Belg met een autismespectrumstoornis, heeft met zijn vastberadenheid de European Disability Card (EDC) getransformeerd tot een symbool van inclusie. In een uitgebreid interview vertelt hij over zijn droom, de obstakels en de toekomst van deze kaart, die al meer dan 340.000 Belgen helpt in het dagelijks leven en het is de bedoeling dat deze kaart ook in noodsituaties een rol van betekenis zal spelen. “Never give up on your dream,” zegt hij, een motto dat zijn werk kenmerkt. Op 3 december 2024 werd zijn visie nogmaals onderstreept tijdens een bijeenkomst in het Europees Parlement, waar zijn EDC Fan Team samenwerkte met Europese organisaties.

Een visie geboren uit noodzaak

In september 2007 kreeg Pieter Paul Moens een idee, geïnspireerd door een Nederlandse kaart voor mensen met autisme. Hij wilde een Vlaamse Autipas ontwikkelen om mensen met een handicap in noodsituaties te ondersteunen bij contact met hulpdiensten zoals politie, brandweer, ambulanciers, spoeddiensten en ziekenhuizen. “Ik wilde dat mensen zich kenbaar konden maken, zodat de juiste hulp geboden wordt,” legt hij uit. Hij benaderde het Vlaams Parlement, maar toenmalig minister Steven Vanackere toonde weinig enthousiasme. Moens liet zich niet ontmoedigen. In 2013 antwoordde staatssecretaris Philippe Courard dat zijn idee was opgenomen in een Europees voorstel voor een “Handipas”.

België diende dit voorstel in september 2015 in, en in december dat jaar werd een overeenkomst getekend met de Europese Commissie. In oktober 2016 overhandigde staatssecretaris Elke Sleurs het Belgische protocolakkoord aan Moens bij hem ten huize. Een jaar later, in oktober 2017, werd de EDC gelanceerd in zeven landen: België, Cyprus, Estland, Finland, Italië, Malta en Roemenië. Moens was aanwezig bij persconferenties in Plopsaland De Panne en het Koninklijk Museum in Brussel. Tot zijn teleurstelling was de kaart vooral gericht op kortingen voor sport en cultuur, niet op noodsituaties. “Ik mailde meteen naar de minister en parlementsleden,” vertelt hij. In mei 2019, vlak voor de verkiezingen, richtte hij de EDC Fan-pagina op Facebook en later op LinkedIn op om zijn oorspronkelijke visie te promoten.

De kracht van een team

Het EDC Fan Team, een groep vrijwilligers uit heel België, is de motor achter de kaart. Het team bestaat uit Natascha Ummels, zorgkundige uit Lanaken, Geert Lecompte, die de PR beheert vanuit Brussel, Jacques Vernimmen uit Eeklo, rolstoelgebruiker en jurist Peter Arnout uit Gent, Sabrine Desaever uit De Panne, lid van Brein Fonds, Christ Labaere uit Bissegem, verbonden aan Inter en Samana, Magda Van Damme uit Lebbeke, Moens’ moeder die helpt met vertalingen, en Moens Alfons, die hem naar activiteiten vervoert. “Ons team omvat mensen met diverse handicaps en zorgprofessionals,” zegt Moens. “We willen dat de EDC een hulpkaart wordt in noodsituaties, met respect en inclusie voor iedereen.”

Hun inzet leverde resultaat op. In maart 2021 communiceerde minister Annelies Verlinden, op vraag van Kamerlid Nahima Lanjri, de EDC naar politiezones via het politie-intranet. In december 2021 schreef minister Frank Vandenbroucke een brief naar Unia en ziekenhuizen om de kaart te erkennen. In juni 2022 werd in het Belgische parlement unaniem een resolutie aangenomen om de kaart bekender te maken bij bedrijven, hulpdiensten en de zorgsector. Op Europees niveau lobbyde het team bij parlementsleden zoals Monica Semedo uit Luxemburg, Katrin Langensiepen uit Duitsland, David Casa uit Malta, Lucia Duris Nicolosova, Joao Albuquerque uit Portugal, Cindy Fransen en Liesbet Sommen uit België. Op 14 november 2024 werd een nieuwe Europese richtlijn gepubliceerd, die de EDC uitbreidt naar alle EU-landen en erkent als hulpmiddel in noodsituaties, met een QR-code en pictogram voor specifieke handicaps.

Een kaart met impact

De EDC biedt concrete voordelen voor mensen met zichtbare en onzichtbare handicaps. In België kunnen mensen met een erkenning van VAPH, AVIQ, Phare, FOD Sociale Zaken, Opgroeien, Iriscare of DSL de kaart aanvragen. “Het gaat om luisterboeken, aangepaste begeleiding, toiletpas, voorrang aan kassa’s, hulp bij in- en uitladen, kortingen, aangepaste zitplaatsen, of ondersteuning bij schooluitstappen,” legt Moens uit. In noodsituaties helpt de kaart hulpdiensten om snel te handelen. “Mensen denken vaak dat het alleen een kortingskaart is, maar het is veel meer,” benadrukt hij.

Sinds oktober 2017 zijn in België meer dan 340.000 kaarten in omloop, en tegen 2028 kunnen naar schatting 90 miljoen Europeanen een EDC aanvragen. Grote steden zoals Brugge, Gent, Antwerpen, Genk, Aalst en Dendermonde erkennen de kaart, net als bedrijven zoals De Lijn, Kinepolis, Zoo, Planckendael, Sportpaleis, Lago, Sportoase en Bobbejaanland. “Eind november 2024 besprak Bobbejaanland in Lichtaart de kaart met ons en wil deze promoten, zelfs in hun parken tot in Japan,” zegt Moens. De kaart wordt ook buiten Europa geaccepteerd, in landen zoals de Filipijnen, het Verenigd Koninkrijk, Egypte, Dubai, de VS, Qatar en Japan. “Een handicap stopt niet aan de grens,” stelt hij.

Uitdagingen en oplossingen

Toch zijn er obstakels. “Veel mensen weten niet van de kaart af, en sommige instanties herkennen hem niet,” zegt Moens. De digitale aanvraagprocedure is een drempel, ondanks de automatische verstrekking sinds januari 2024. “Mensen die voor 2024 erkend waren, vallen soms uit de boot,” legt hij uit. Hij pleit voor een campagne waarbij de overheid iedereen met een handicap persoonlijk aanschrijft, zoals tijdens de coronacrisis voor vaccinaties. “Ziekenfondsen en lokale overheden moeten meer reclame maken, en FOD Sociale Zaken moet vormingen per provincie organiseren met richtlijnen,” voegt hij toe.

Het EDC Fan Team financiert zichzelf. “We krijgen geen subsidies,” benadrukt Moens. “Flyers, polo’s, verplaatsingen: alles betalen we zelf.” Budgettaire uitdagingen door de Oekraïne-crisis en stijgende overheidsuitgaven bemoeilijken de promotie. “Ik hoop dat FOD Sociale Zaken het budget verhoogt en zelf de campagne beheert, niet via consultants,” zegt hij.

Samenwerkingen die tellen

Het team werkt samen met organisaties zoals Zorgnet Icuro, Unizo en Comeos, die de kaart promoten via hun websites en nieuwsbrieven. In Wallonië en Brussel zijn contacten gelegd met gemeenten en politici zoals Wouter Beke, Hilde Crevits, Yves Coppieters en Karine Lalieux, die tijdens het Belgische EU-voorzitterschap de EDC-wetgeving pushte. Op Europees niveau kreeg het team steun van voormalig commissaris Helena Dalli, huidige commissaris Hadja Lahbib en Parlementsvoorzitter Roberta Metsola. In december 2024 en maart 2024 vonden kick-offmeetings plaats om het Europese kader in België uit te werken, gecoördineerd door DG Handicap van FOD Sociale Zaken.

Internationaal zijn er contacten met groepen in Roemenië (Romanian Diversity Chamber of Commerce), Griekenland (Her Autism Kreta), Australië, Canada, Congo, Zuid-Afrika en de VS. Moens sprak in oktober 2024 op een conferentie van de Belgische Congolese gemeenschap in Brussel en promootte de kaart tijdens de Olympische Spelen in Parijs 2024. In oktober 2023 en juni-juli 2024 werd de EDC voorgesteld op het EK en WK zeilwagenrijden in De Panne en Asnelles, samen met zeilwagenclub De Krab en Royal Sand Yacht Club. In mei 2024 presenteerde het team de kaart aan de provinciale veiligheidscel in West-Vlaanderen, waar politie, brandweer, civiele bescherming en het leger enthousiast reageerden.

Een inclusieve toekomst

Tegen 9 juni 2028 moeten alle EU-landen de EDC invoeren, met een fysieke en digitale versie, inclusief een QR-code en pictogram, geïnspireerd door het Franse “Handicap Invisible”-pictogram en de Blue Assist-app. “Scholen moeten studenten informeren over de kaart,” zegt Moens. Tegen 2031, wanneer de Europese Commissie de kaart evalueert, hoopt hij dat de EDC universeel erkend wordt. “Ik wil dat de kaart even bekend is als een rijbewijs,” stelt hij. Hij heeft contact gehad met het Nederlandse Ministerie van Welzijn en Sport en plant een virtuele meeting met het Franse kabinet van minister Charlotte Parmentier-Lecocq. Onderhandelingen met Zwitserland en Oekraïne zijn gaande.

Persoonlijke drijfveer

Moens’ motivatie is persoonlijk. “Met mijn autisme wil ik op maat geholpen worden. De EDC kan tijd en misverstanden besparen,” zegt hij. Een anekdote onderstreept dit: “Tijdens een alcoholcontrole ik in paniek. Ik toonde mijn EDC, maar de politie kende de kaart niet. Dat versterkte mijn missie.” Zijn teamspreuk, “Together Stronger,” weerspiegelt zijn aanpak. Hoogtepunten zoals de lancering in 2017, de Europese wet van 2024 en de ontmoeting met Roberta Metsola op 3 december 2024 maken hem trots. “Dat is erkenning voor ons werk,” glimlacht hij. Klachten over afwijzing van de kaart, de coronapandemie en steun van organisaties zoals het European Disability Forum, EU Deaf Union, Autism-Europe en de Vlaamse Vereniging Autisme hebben zijn werk gevormd.

Een oproep aan de media

Moens betreurt de beperkte media-aandacht. “De kaart is meer dan een kortingskaart. Het is een hulpmiddel in crisissituaties,” zegt hij. Hij verscheen op Euronews en hoopt op meer coverage in kranten, tv-programma’s en series. “Burgers kunnen helpen door onze EDC Fan-pagina te delen,” zegt hij. Hij sprak voor de jongerenpartij van Les Engagés in Brussel en wil dat bedrijven en gemeenten verplicht worden de kaart te erkennen, zoals de grondwet sinds 2021 redelijke aanpassingen voorschrijft.

Een wereld zonder drempels

Dankzij Pieter Paul Moens en zijn team is de EDC een symbool van inclusie. Met hun visie, samenwerking en volharding verandert de kaart levens, in België en daarbuiten. “De wereld zou beter zijn als iedereen op maat geholpen wordt,” besluit hij. Door de kaart te promoten, kunnen we allemaal bijdragen aan een inclusieve toekomst. Over heel België werken gepassioneerde mensen samen om toegankelijkheid te verbeteren voor wie een beperking heeft. Het EDC Fan Team, een diverse groep uit verschillende regio’s, zet zich in om de EDC-kaart te promoten. Dit initiatief maakt het dagelijks leven makkelijker voor mensen met een beperking. Van Lanaken tot De Panne, van Brussel tot Eeklo: hun inzet zorgt voor verandering.

Een team met verschillende talenten

In Lanaken brengt Natascha Ummels haar ervaring als zorgkundige en verpleegkundige in opleiding mee. Haar werk in de zorg motiveert haar om praktische oplossingen te zoeken voor toegankelijkheidsproblemen. In Brussel zorgt Geert Lecompte voor de communicatie van het team. Hij beheert de fanpagina en zorgt dat de boodschap duidelijk bij het publiek aankomt. Jacques Vernimmen, actief in Eeklo, promoot de EDC-kaart in zijn regio en daarbuiten. Zijn enthousiasme maakt het initiatief steeds bekender. In Gent draagt Peter Arnout bij met zijn juridische kennis. Als rolstoelgebruiker weet hij precies welke obstakels mensen met een beperking tegenkomen. Zijn inbreng geeft het team een stevige basis. Aan de kust, in De Panne, zet Sabrine Desaever zich in. Sabrine Desaever zorgt voor Tristan, die chronische pijnpatiënt is, haar vader en haar partner Carl. Zij is ook de oprichter van het BreinStormfonds voor onderzoek naar chronische pijn in samenwerking met Prof dokter Guy Hans CEO van UZA.In Bissegem verbindt Christ Labaere mensen via organisaties zoals Samana. Zijn werk versterkt de zichtbaarheid van de EDC-kaart.

Onmisbare ondersteuning

Magda Van Damme uit Lebbeke speelt een belangrijke rol achter de schermen. Zij helpt dagelijks met vertalingen en andere praktische taken, waardoor het team efficiënt kan werken. Alfons Moens zorgt voor vervoer naar activiteiten en evenementen, een essentiële bijdrage aan de mobiliteit van de groep.

Het team staat er niet alleen voor. Vrienden, familie en volgers steunen hun visie en helpen de boodschap te verspreiden. Ook verschillende politieke fracties, zowel medewerkers als parlementariërs uit diverse regio’s, bieden waardevolle ondersteuning. Dankzij dit brede netwerk groeit de impact van het EDC Fan Team. De EDC-kaart is een hulpmiddel en staat voor een België en een EU waarin iedereen gelijke kansen heeft. Het team combineert persoonlijke ervaringen met professionele kennis om concrete verbeteringen te realiseren. Van lokale acties tot landelijke bekendheid: hun werk maakt een verschil. De weg naar volledige toegankelijkheid is nog lang, maar het EDC Fan Team blijft vastberaden. Met hun inzet en de steun van een groeiend netwerk willen zij een samenleving creëren waarin niemand wordt buitengesloten.

https://www.facebook.com/EDCEuropeanDisabilityCard

Andy Vermaut