Europa herinnert aan genegeerde waarschuwingen na Manchester-aanval
3 november 2025
In Krakau eindigde vandaag een panelgesprek met een herdenking die de pijn van recente geweld blootlegde. Het evenement vond plaats in het DoubleTree by Hilton hotel aan de Dąbska 5, als onderdeel van een delegatie naar Auschwitz op drie en vier november 2025, met als doel weerstand te bieden tegen haat en aanzetting. Om vijf over half vijf ’s middags begon de sessie over de moorden in de synagoge van Manchester en Europees antisemitisme, met focus op hoe waarschuwingen vaak in de wind worden geslagen. Sprekers haalden aan hoe een terroristische aanval op twee oktober 2025 twee mensen doodde en anderen verwondde in de Heaton Park Hebrew Congregation synagoge in Manchester. De dader, gedood door politie, handelde uit antisemitisme op Yom Kippur, de heiligste dag voor Joden. Het panel besprak hoe zulke daden voortkomen uit onbeantwoorde signalen van haat. Deelnemers hielden een moment van stilte voor slachtoffers. Vragen uit het publiek gingen over preventie. Het gesprek duurde met verhalen uit het Verenigd Koninkrijk en elders. De locatie in Polen voegde gewicht toe, met herinneringen aan eerdere tragedies.Het gesprek werd gemodereerd door Alex Benjamin, met zeer voorname panelleden zoals de voormalige premier Boris Johnson, Rabbi Daniel Walker van de Heaton Park Hebrew Congregation, Manchester en uiteraard Rabbi Menachem Margolin.
De aanval die schokte
Op twee oktober 2025 stormde een man de Heaton Park Hebrew Congregation synagoge binnen tijdens Yom Kippur. Hij doodde twee mensen en verwondde er drie voordat politie hem uitschakelde. De aanval, bestempeld als antisemitisch terrorisme, trof onschuldige bidders. Overlevenden vertelden over chaos en heldendaden die erger voorkwamen. Koning Charles bezocht later de plek, sprak met families en noemde antisemitisme giftig voor de samenleving. Hij prees de veerkracht van de Joodse bevolking. Politici reageerden met beloften van actie. Onderwijsminister Bridget Phillipson eiste van universiteiten een hardere aanpak tegen haat. Het incident leidde tot hoorzittingen en onderzoeken. Deskundigen wezen op stijgende haat na de Hamas-aanvallen van zeven oktober 2023. In het Verenigd Koninkrijk registreerde de Community Security Trust meer dan vijftienhonderd incidenten in de eerste helft van 2025. Dertig procent van Britten koestert minstens één antisemitisch idee. Het panel in Krakau koppelde dit aan bredere patronen, waar signalen van extremisme worden gemist.
Joodse aanwezigheid in Manchester door de eeuwen
Manchester herbergt een rijke Joodse geschiedenis die teruggaat tot de negentiende eeuw. Immigranten uit Oost-Europa vestigden zich daar voor werk in textiel. Ze bouwden synagogen en scholen op. In de twintigste eeuw groeide de populatie tot tienduizenden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog namen ze trouwens velen vluchtelingen op. Na de oorlog bloeide het Joodse leven op, met bijdragen aan cultuur en economie. Toch sluimerde haat. Lokale pers toonde vooroordelen. Pogroms uit het verleden, zoals in 1947 in Liverpool en Manchester, lieten littekens na. Geruchten over rituele moorden leidden tot rellen. In recente decennia steeg extremisme. Extreemrechts en andere extremistische groepen prediken haat jegens de Joodse gemeenschap. Online platforms versterken dit. Het panel besprak hoe Manchester, eens een toevlucht, nu plots meer en meer confrontaties ziet. Een spreker haalde aan hoe waarschuwingen over radicalisering steevast werden genegeerd. Politie en justitie grijpen in, maar preventie schiet echt tekort.
Britse strijd tegen haat door de tijd
Het Verenigd Koninkrijk kent antisemitisme al duizend jaar. In de middeleeuwen leidde bloedlaster tot uitwijzingen in 1290. Joden keerden terug in de zeventiende eeuw onder Cromwell. Tolerantie groeide, maar stereotypen bleven. In de negentiende eeuw bracht emancipatie rechten, maar crises voedden vooroordelen. Figuren als Oswald Mosley leidden fascistische marsen in de jaren dertig. Joden verdedigden zich in Cable Street. Na de Holocaust erkende het land ook zijn schuld. Wetten tegen discriminatie kwamen er ook in het Verenigd Koninkrijk. Toch piekte haat in de jaren negentig na de hereniging van Duitsland. In 2006 waarschuwde een rapport voor het sluimerende extremisme. Recente jaren zagen we opnieuw opwellingen van antisemitisme en Jodenhaat na de conflicten in het Midden-Oosten. In 2025 voelt vijftig procent van Joden zich onveilig in het Verenigd Koninkrijk. Het panel in Krakau wees op de vele parallellen met Europa. Waarschuwingen over online radicalisering werden veel te vaak over het hoofd gezien. Sprekers riepen op tot betere samenwerking tussen de autoriteiten en groepen die antisemitisme in kaart brengen.
Europese parallellen en gemiste signalen
Over heel Europa herhalen patronen zich. In Frankrijk steeg Jodenhaat met honderden procent. Duitsland registreert zelf meer dan duizenden misdrijven. Het panel haalde aan hoe waarschuwingen in landen als Zweden en Nederland al te vaak werden genegeerd. Universiteiten worden haarden van spanning in plaats van intellectuele versterking. Protesten slaan helaas vaak door in geweld. Een spreker noemde ook de Tree of Life synagoge-aanval in Pittsburgh als voorbeeld, maar Europa heeft inderdaad zijn eigen tragedies. In Halle in 2019 probeerde een extremist een synagoge binnen te dringen. In Kopenhagen in 2015 doodde een schutter een bewaker bij een synagoge. Deze incidenten tonen meerdere gemiste signalen van radicalisering. Overheden stellen coördinatoren aan, maar de uitvoering hapert echt wel. Het gesprek benadrukte onderwijs over de Holocaust. Tachtig jaar na Auschwitz blijft waakzaamheid echt cruciaal. Deelnemers deelden verhalen over slachtofferondersteuning. Het moment van stilte bracht emoties naar boven. Sprekers pleitten voor structurele verandering, met justitie die haat jegens de Joodse gemeenschap echt serieus neemt.
Herdenking en oproep tot actie
De sessie sloot af met een herdenking voor slachtoffers uit Manchester. Sprekers riepen op tot eenheid tegen haat. Ze waarschuwden dat genegeerde signalen leiden tot deze tragedie. Het panel onderstreepte internationale samenwerking. Landen delen ervaringen om extremisme te stoppen. De delegatie naar Auschwitz herinnert ons aan wat er gebeurt als haat wint. Deelnemers in de zaal voelden allemaal de urgentie van een daadkrachtige aanpak van antisemitisme.
Bronnen:
- Bericht over de delegatie naar Auschwitz en het symposium in Krakau
- BBC artikel over high security for UK’s Jews
- ISD Global digital dispatch over online reactions to Manchester synagogue attack
- NBC News over UK universities cracking down on antisemitism
- GOV.UK statement on Manchester synagogue terror attack
- Jerusalem Post over Leeds synagogue bomb hoax
- City St Georges article on Manchester synagogue attack
- US House Intelligence Committee statement on terror attack
- UK Parliament Hansard on Manchester terrorism attack
- PBS Newshour over attacker killed
- Soufan Center IntelBrief on Manchester synagogue attack
- Wikipedia over Manchester synagogue attack
- Guardian Friday briefing on Manchester attack
- Wikipedia over history of Jews in Manchester
- JCPA article on antisemitism embedded in British culture
- BBC Manchester on rise of anti-Semitism
- The Atlantic on terrible attack in Manchester
- UK Parliament Hansard on Manchester terrorism attack
- AP News on Manchester’s Jewish community
- JTA archive on anti-Semitic attacks in Britain
- X posts over Manchester synagogue incident and related antisemitism discussions
Andy Vermaut +32499357495
