Europa confronteert antisemitisme land per land in 2025

3 november 2025

In Krakau kwam vandaag een gesprek over antisemitisme in Europa tot een hoogtepunt met een gedetailleerd overzicht van hoe dit probleem zich in elk land manifesteert. Het vond plaats in het DoubleTree by Hilton hotel aan de Dąbska 5, als onderdeel van een delegatie naar Auschwitz op drie en vier november 2025, gericht op het versterken van weerstand tegen haat en aanzetting. Om twintig over vier ’s middags begon het gesprek. Ik woonde het als journalist voor indegazette.be en Joodsactueel.be live bij. Er werden ervaringen gedeeld over de wereldwijde strijd tegen antisemitisme. Hiervoor analyseerden wij de situatie per land, met recente cijfers en historische achtergronden. We stellen helaas vast, samen met de Europese Joodse Associatie hoe oude vooroordelen nog altijd doorwerken. Deelnemers uit verschillende hoeken van Europa wisselden inzichten. Het gesprek resulteerde in vragen over hoe Europa dit gezamenlijk kan aanpakken. Het eindigde met een oproep tot gerichte actie per regio. Krakau zelf, met zijn verleden en schandpaal van Europa, onderstreepte de urgentie van dit alles, maar volgens Janos Boka, minister van Europa in de regering van Hongarije, is niet alle hoop verloren. Deze man werd ingeleid door Kalman Szalai, directeur van de Actie en Beschermingsliga in Hongarije.

Diepe historische sporen over het continent

Antisemitisme heeft Europa eeuwenlang getekend. In de middeleeuwen beschuldigden mensen Joden van bloedlaster, wat leidde tot pogroms in steden als Frankfurt. De pest in de veertiende eeuw verergerde dit, met Joden als zondebokken voor vergiftiging. Massamoorden vonden plaats in Duitsland en Polen. De Reformatie in de zestiende eeuw bracht extra spanningen, met Joden als buitenstaanders. Nationalisme in de negentiende eeuw voedde stereotypen over Joodse macht, en partijen gebruikten haat jegens Joden in hun politieke campagnes. In Frankrijk verdeelde de Dreyfus-affaire de samenleving, met Joden als verraders, achteraf bleek dankzij de inzet van Emile Zola dat alles op pure Jodenhaat was gebaseerd. De twintigste eeuw leidde helaas tot de verschrikkelijke Holocaust, met miljoenen doden Bokain kampen als Auschwitz en Birkenau. Na de oorlog erkenden verschillende Europese staten schuld en kwamen er uiteindelijk wetten tegen haat. Toch sluimerde het door. In de jaren negentig steeg het na de val van het communisme, met extreemrechts in Oost-Europa. Stereotypen hielden stand in Polen en Hongarije. Nu mengt het zich met online vormen, en allerlei haattheorieën verspreiden zich snel. Rapporten uit 2025 tonen opnieuw en helaas een sterke toename in veel landen.

Recente stijgingen en enquêtes

In 2025 nam antisemitisme toe over Europa. Een enquête uit 2024 toonde dat 96 procent van Joden haat ervoer, online en op straat. In Frankrijk telden ze 1570 incidenten in 2024, met 106 gewelddadige aanvallen. Duitsland zag een dramatische stijging. Rapporten meldden pieken in zeven landen. Het Verenigd Koninkrijk kende onveiligheid op straat, met extra beveiliging voor scholen en synagogen. In Spanje en Italië daalde de gunstige mening over Israël, met 55 procent ongunstig in Spanje. Nederland en Zweden stonden op 75 procent. Protesten na conflicten in Gaza voedden dit, met slogans die opriepen tot geweld. Universiteiten werden plekken van spanning, met intimidatie van studenten. Overheden reageerden met strategieën. De Europese Unie lanceerde plannen tegen haat. Privacy botst echter met monitoring, en vrije meningsuiting compliceert vervolging. West-Europa zit op 17 procent antisemitische attitudes, Oost-Europa op 49 procent.

West-Europa en zijn uitdagingen

In West-Europa varieert de situatie sterk per land. Albanië kent lage niveaus, met enkele online gevallen, en attitudes rond de 30 procent, met weinig Joodse aanwezigheid na de Holocaust. Andorra meldt minimale incidenten, zonder beschikbare scores, maar met een tolerante houding door de kleine populatie. België telt meer dan 200 incidenten, vooral in Brussel, met een indexscore van 25 procent, geworteld in middeleeuwse pogroms. Denemarken houdt lage niveaus aan, met 11 procent attitudes, en redde Joden in de Tweede Wereldoorlog. Finland ziet weinig incidenten, met 12 procent, en bleef neutraal in die oorlog. Frankrijk kampt met 1570 incidenten, een stijging van 185 procent sinds 2021, en 20 procent attitudes, herinnerend aan de Dreyfus-affaire. Duitsland registreert 3200 misdrijven, een toename van 75 procent, met 18 procent, als centrum van de Holocaust. Griekenland ervaart een stijging in Athene, met 35 procent, door oude stereotypen. Ierland ziet groei in Dublin, met 22 procent, neutraal in de oorlog. Italië heeft 15 procent die aanvallen gerechtvaardigd vinden, met 25 procent, onder Mussolini-wetten. Liechtenstein houdt het minimaal, zonder scores, neutraal. Luxemburg heeft lage niveaus, met 15 procent, bezet in de oorlog. Malta kent weinig, met 20 procent, door eilanddynamiek. Monaco meldt minimaal, zonder scores, als klein staatje. Nederland staat op 75 procent ongunstig over Israël, met 14 procent, en het Anne Frank-huis. Noorwegen heeft incidenten, met 12 procent, onder Quisling-regime. Portugal blijft laag, met 25 procent, door de Inquisitie. Spanje heeft 55 procent ongunstig, met 40 procent, eveneens door de Inquisitie. Zweden scoort 75 procent ongunstig, met 9 procent, neutraal in de oorlog. Zwitserland is matig, met 15 procent, neutraal met bankkwesties. Het Verenigd Koninkrijk kende een stijging van 82 procent, met 14 procent, door bloedlaster-mythen. Vaticaanstad meldt minimaal, zonder scores, met kerkgeschiedenis.

Oost-Europa met hogere attitudes

Oost-Europa toont hogere niveaus. Armenië heeft incidenten door regionale spanningen, met 45 procent, beïnvloed door Sovjet-verleden. Azerbeidzjan is matig, met 40 procent, door transcontinentale dynamiek. Belarus ziet stijging door propaganda, met 50 procent, post-Sovjet vooroordelen. Bosnië en Herzegovina houdt lage niveaus, maar met etnische spanningen, op 35 procent, door Joegoslavische erfenis. Bulgarije heeft matige stijging, met 40 procent, en redde Joden in de oorlog. Kroatië kent incidenten in Zagreb, met 38 procent, onder Ustaša-regime. Tsjechië telt 150 incidenten, met overheidreactie, op 20 procent, met Praagse ghetto’s. Estland is minimaal, met 15 procent, Sovjet-erfenis. Georgië is matig, met 42 procent, door oude gemeentes. Hongarije heeft hoge attitudes van 66 procent, door Pijlkruis-regime. Kosovo heeft weinig data, zonder scores, door Joegoslavische erfenis. Letland is matig, met 28 procent, Sovjet-verleden. Litouwen kent incidenten in Vilnius, met 32 procent, door pogroms in de oorlog. Moldavië is matig, met 45 procent, oost-Europees. Montenegro houdt lage niveaus, met 30 procent, Joegoslavische erfenis. Noord-Macedonië heeft weinig, met 35 procent, Balkan-geschiedenis. Polen gelooft 39 procent in deicide-mythe, met 40 procent, door pogroms na de oorlog. Roemenië is matig, met 42 procent, door IJzeren Garde. Rusland ziet stijging door propaganda, met 48 procent, door pogroms in tsarentijd. San Marino meldt minimaal, zonder scores, als klein. Servië heeft incidenten in Belgrado, met 38 procent, door Balkan-oorlogen. Slowakije zag een concert geannuleerd, met 35 procent, onder Tiso-regime. Slovenië is laag, met 28 procent, Joegoslavisch. Turkije heeft hoge niveaus van 76 procent in de regio, met 50 procent, door Ottomaanse erfenis. Oekraïne kent incidenten in Kiev, met 45 procent, door pogroms in het verleden.

Lessen uit patronen en preventie

Deze landspecifieke situaties tonen contrasten. Lage scores in Scandinavië komen door onderwijs, terwijl Oost-Europa worstelt met stereotypen. De delegatie naar Auschwitz herinnert aan dit verleden. Sprekers pleitten voor eenheid en preventie door erkenning.

Vooruitblik op gezamenlijke actie

Europa moet structureel ingrijpen. Data helpt trends volgen. Landen delen praktijken voor betere wetgeving en betrokkenheid.

Bronnen:

Persbericht over de delegatie naar Auschwitz en het symposium in Krakau
Web:0 – J7 Annual Report on Antisemitism 2025 – ADL
Web:1 – Antisemitic incidents surge across Europe, ADL’s J7 report shows
Web:2 – MEPs and Commission to discuss rise of antisemitism in Europe
Web:3 – Antisemitism in Europe | USCIRF
Web:4 – Antisemitism in Europe – May 2025 – icjw.org
Web:5 – Anti-Semitism in Europe – Statistics & Facts | Statista
Web:6 – Antisemitism by country – Wikipedia
Web:7 – On Antisemitism | OHCHR
Web:8 – Everything You Need to Know About Antisemitism in Europe | AJC
Web:9 – Survey: 82% of Europeans don’t consider fighting antisemitism a …
Web:10 – The ADL Global 100: Index of Antisemitism
Web:11 – Antisemitism Around the World: Global 100 – ADL
Web:12 – 46% of Adults Worldwide Hold Significant Antisemitic Beliefs, ADL …
Web:13 – Nearly half of people across the globe harbor antisemitic beliefs …
Web:14 – About ADL Global A.T.L.A.S.
Web:15 – Global 100: An Index of Anti-Semitism – Facebook
Web:16 – Antisemitism by country – Wikipedia
Web:17 – NEW ADL GLOBAL SURVEY ON ANTISEMITISM
Web:18 – J7 Annual Report on Antisemitism 2025 – ADL
Web:19 – Nearly half of people worldwide are anti-Semitic, survey reveals
Web:20 – Jewish People’s Experiences and Perceptions of Antisemitism
Web:21 – Jewish People’s Experiences and Perceptions of Antisemitism
Web:22 – 96% of Jewish respondents in Europe encountered antisemitism …
Web:23 – ‘Wave of antisemitism’ in EU influenced by Israel-Gaza war – survey
Web:24 – FRA survey reveals high levels of antisemitism persist in Europe
Web:25 – Gaza conflict leads to rise in antisemitism and Islamophobia
Web:26 – Antisemitism in Europe is Worsening, Here’s What Needs to Change
Web:27 – Jews in Europe still face high levels of antisemitism
Web:28 – World Report 2025: European Union | Human Rights Watch
Web:29 – ️ The wave of antisemitism severely limits Jewish people’s ability to …
Post:30 – Jadaliyya on interview about Israel’s Genocide in Gaza
Post:31 – European Jewish Congress on Czech government’s adoption of Strategy to Combat Antisemitism 2025–2030
Post:32 – Israel_2025 on without Israel, Jews in Europe amid antisemitism
Post:34 – Ax3l on 2025 and Jews not allowed to enjoy football
Post:36 – John on antisemitism in 2025
Post:38 – ThePostWest on antisemitism in Europe did not change
Post:40 – M. Gonçalves Roth on antisemitism in 2025
Post:42 – @Degan1965 on Mehdi Hasan: Antisemitism Debate
Post:43 – Dale Reisler on antisemitism normalized in Europe
Post:45 – Stefania Manca on Digital Peacebuilders event
Post:46 – Media Review Network on How Netanyahu’s war on Islam fuels antisemitism in Europe
Post:47 – Make Germany Great Again on Nazi salutes outside Kiev synagogue
Post:48 – John Wilson on Antisemitism Awareness Act
Post:50 – Jennifer Quinton Chelley on how to destroy antisemitism
Post:52 – James Adinnu on Europe’s anti-Israel protests
Post:53 – HisWayAlone on response to antisemitism in Europe
Post:55 – Regula Staempfli on Milo Rau’s “Letter”
Post:57 – Regula Staempfli on Antisemitism Isn’t Art