Datum: 6 september 2024
Tijd: 10:30-12:00
Locatie: Universiteit in Kroatië

Diep in het hart van Kroatië, weg van de toeristische kustregio’s, komen jongeren samen om te spreken over hun toekomst. Laura, een tweedejaars studente aan de universiteit van Osijek, leidt het gesprek. Ze vraagt haar medestudenten hoe zij hun toekomst zien: blijven ze in Osijek of vertrekken ze, zoals velen voor hen hebben gedaan?

Onderwerp: Jongerenwerkloosheid, braindrain en de visie voor de toekomst
Deelnemers: Lokale jongeren, studenten, Europese journalisten via het Europees Cohesieproject.

Laura: Hallo allemaal, ik ben Laura. Net als David kom ik uit Osijek, en ik begin nu aan mijn tweede jaar aan deze faculteit.

We bevinden ons hier, diep in het hart van Kroatië. Dit is een deel van het land dat vaak over het hoofd wordt gezien, overschaduwd door de populaire kustregio’s. Maar voor ons is dit ons thuis. Wij komen uit kleinere steden, plaatsen die niet de aandacht krijgen die ze verdienen, maar die vol leven en potentieel zitten. En vandaag willen we het hebben over onze toekomst. Hoe zien jullie die? Willen jullie hier blijven? Of voelen jullie de druk om te vertrekken, net als zovelen voor ons hebben gedaan? Braindrain is een groot probleem, vooral hier in Oost-Europa. Voelen jullie dat ook? We weten allemaal hoe moeilijk het is om werk te vinden. Laten we onze ervaringen delen en samen naar oplossingen zoeken.

Centralisatie van kansen

Veel jongeren voelen dat alle kansen geconcentreerd zijn in Zagreb. “Alles draait om de hoofdstad,” zeggen ze. “Wij in Osijek proberen iets op te bouwen, maar zonder voldoende banen in sectoren zoals de circulaire economie en groene energie, wordt dat steeds moeilijker.” De hoop is dat er over vijf of tien jaar verbetering komt, maar de vraag blijft hoe lang ze nog kunnen wachten.

Er zijn nieuwe investeringen in Osijek, zoals het Amerikaanse bedrijf Jabil dat duizenden mensen wil aannemen. Hoewel dit in eerste instantie positief lijkt, maken jongeren zich zorgen over de aard van deze banen. Veel functies zijn voor middelbaar opgeleiden en bieden slechts tijdelijke contracten. Er heerst angst dat bedrijven profiteren van de wanhopige situatie van werkzoekenden.

Zorgen over arbeidsvoorwaarden

Met de komst van internationale bedrijven vragen jongeren zich af of hun rechten als werknemers voldoende beschermd zullen worden. De stijgende kosten van levensonderhoud en huurprijzen maken de situatie nijpender. “Mensen zijn wanhopig en nemen elke baan die ze kunnen krijgen,” klinkt het. Er is bezorgdheid dat zonder sterke arbeidsbescherming werknemers kwetsbaar zijn voor uitbuiting.

Deelnemer 1: Centralisatie vernietigt ons. Alles, echt alles draait om Zagreb. De banen, de kansen, de vooruitzichten – het lijkt allemaal daar te zijn. Wij hier, in steden als Osijek, proberen te overleven en iets op te bouwen. Maar hoe lang kunnen we dat volhouden? Veel van ons verhuizen naar Zagreb om daar te werken, onze CV’s op te bouwen. Misschien, als we geluk hebben, kunnen we terugkomen naar onze steden. Maar diep vanbinnen wil ik hier blijven, in Osijek. De mensen zijn vriendelijk, de omgeving is prachtig, maar er zijn geen banen in de sectoren waar ik in geïnteresseerd ben, zoals de circulaire economie en groene energie. Misschien dat het over vijf of tien jaar beter zal zijn, maar hoe lang kunnen we blijven wachten?

Deelnemer 2: Er komen inderdaad meer investeringen naar Osijek. Jabil, een Amerikaans bedrijf, is van plan om hier de komende jaren duizenden mensen aan te nemen. Dat klinkt als een doorbraak, maar de meeste banen zijn voor middelbaar opgeleiden en de contracten zijn vaak tijdelijk. Het voelt alsof ze inspelen op onze wanhoop.

Journalist: In België kennen we Jabil goed. Ze stonden daar bekend om werknemers uit te buiten – kortetermijncontracten, minimale rechten. En zodra de lonen stegen, vertrokken ze naar goedkopere landen. Maak je je geen zorgen dat hetzelfde hier zal gebeuren? Dat ze ons op dezelfde manier zullen behandelen?

Deelnemer 3: Absoluut. Dat risico is groot. Jabil kan hoogopgeleiden misschien lokken met mooie salarissen, maar voor de gewone arbeider… We weten allemaal hoe dit zal gaan. Mensen hier hebben weinig keuze. Ze nemen alles aan wat ze kunnen krijgen, zelfs als dat betekent dat ze worden uitgebuit. De huren stijgen, de kosten voor levensonderhoud exploderen. Mensen zijn wanhopig. Ze weten dat ze worden uitgebuit, maar wat is het alternatief? Helemaal niets?

Deelnemer 4: De huren zijn echt onhoudbaar. Toen ik hier twee jaar geleden kwam, betaalde ik nog €170 voor mijn appartement. Nu is het meer dan €500. Mensen die in de IT werken of goedbetaalde banen hebben, drijven de prijzen op, en verhuurders maken daar misbruik van door de huren steeds hoger te maken.

Deelnemer 5: Dit is niet alleen een probleem in Osijek. Het hele land kampt met deze stijgende kosten. Onze lonen stijgen niet mee, en veel mensen verlaten Kroatië in de hoop op een beter leven in Duitsland of Oostenrijk. Maar daar komen ze bedrogen uit. Ze ontdekken dat de kosten voor levensonderhoud daar ook hoog zijn, en aan het eind van de maand hebben ze nauwelijks iets over. Het is een illusie dat het daar zoveel beter is.

De illusie van een beter leven in het buitenland

Er is een groeiend besef dat het leven in het buitenland niet altijd de oplossing is. Veel jongeren delen verhalen van vrienden en familie die naar landen als Duitsland of Oostenrijk zijn gegaan, maar daar tegen vergelijkbare financiële uitdagingen aanlopen. De kosten van levensonderhoud zijn hoog, en velen voelen zich geïsoleerd en ver verwijderd van hun families.

Steeds meer jongeren in Osijek realiseren zich dat dicht bij familie en gemeenschap zijn onbetaalbare waarden zijn. Ondanks financiële uitdagingen kiezen sommigen ervoor om te blijven en te investeren in hun eigen stad. Ze hopen op verbeteringen en willen deel uitmaken van de verandering die nodig is om Osijek en Kroatië vooruit te helpen.

Ondanks de zorgen is er een sterke wil onder de jongeren om samen oplossingen te vinden. Ze benadrukken het belang van gemeenschap en het delen van ervaringen om elkaar te ondersteunen. “We moeten blijven praten en samenwerken om onze toekomst hier op te bouwen,” concluderen ze.

Deelnemer 6: Het is niet alleen een probleem voor lager opgeleiden. Zelfs hoogopgeleide mensen, zoals kleuterjuffen, verlaten het land. De salarissen in de publieke sector zijn hier simpelweg te laag. Het is pijnlijk om te zien dat mensen die het liefst hier zouden blijven, zich gedwongen voelen om weg te gaan. Ze willen hun talenten inzetten voor hun eigen land, maar dat land geeft ze niets terug.

Deelnemer 7: Een vriendin van mij ging naar Duitsland om bij McDonald’s te werken. Niet omdat ze dat wilde, maar omdat het daar beter betaald wordt dan hier. Maar na een paar maanden was ze uitgeput. Ze werkte zich kapot, maar aan het einde van de maand hield ze nauwelijks iets over. Mensen denken dat het buitenland hun leven zal verbeteren, maar ze verliezen zichzelf daar. Ze raken verdwaald in die droom.

Deelnemer 8: Er is zoveel schaamte. Mensen durven niet terug te komen. Ze denken dat, als ze zonder succes terugkeren, ze hebben gefaald. Alsof ze alleen succesvol zijn als ze met een nieuwe auto of een groot huis thuiskomen. Die illusie maakt mensen kapot. Het idee dat alles in het buitenland beter is, is een leugen die we blijven vertellen.

Deelnemer 9: Precies. Die droom van een beter leven in het buitenland vervaagt nu langzaam. Meer jongeren realiseren zich dat het beter is om hier te blijven, dicht bij hun familie, zelfs als ze minder verdienen. Wat heb je aan geld als je ver van je geliefden bent, en je je alleen voelt? Hier in Osijek, kun je tenminste nog genieten van een huisgemaakte maaltijd en de warmte van je familie. Dat is onbetaalbaar. Het is iets wat geld niet kan kopen.

Moderator: Als ik alles wat vandaag is besproken samenvat, valt me één ding duidelijk op: jullie zijn vastberaden. Ondanks alle problemen – braindrain, onzekerheid over banen, de torenhoge kosten van levensonderhoud – is er een verlangen om te blijven. Er is hoop, veerkracht, en dat is krachtig.

Deze discussie is nog niet voorbij. We moeten blijven praten en samen blijven zoeken naar oplossingen. Jullie vechtlust en hoop zijn wat dit land nodig heeft. Laten we dit gesprek voortzetten tijdens de lunch. Bedankt voor jullie openheid en inzichten.